Với những gì còn sót lại của 244 ngôi đền, tổ chức World Heritage đã mô tả Prambanan là thánh địa Hindu lớn nhất Indonesia và là một trong những địa danh hấp dẫn nhất của Đông Nam Á. Điểm nhấn của địa danh này là khu phức hợp kiến trúc trung tâm, nơi 8 điện thờ chính và 8 điện thờ phụ quy tụ tại một khu vực lớn - đỉnh cao kiến trúc của các công trình bằng đá và các bậc thang được điêu khắc tinh xảo, nổi bật giữa khối kiến trúc là Candi Shiva Mahadeva. Prambanan tọa lạc trong một khuôn viên rộng lớn, được bao phủ bởi các ngôi đền nhỏ hơn - du khách phải dành một ngày để có thể tham quan hết nơi này.
Ảnh: www.avia.travel
Kéo dài hơn 2 thế kỷ, công trình Prambanan được khởi công vào giữa thế kỷ thứ 9 - khoảng 50 năm sau Borobudur. Không có nhiều thông tin về lịch sử ban đầu của khu phức hợp đền thờ này, mặc dù người ta cho rằng nó có thể được xây dựng bởi Rakai Pikatan để kỷ niệm sự trở lại của triều đại Hindu nắm quyền duy nhất ở Java. Toàn bộ đồng bằng Prambanan đã bị bỏ hoang khi các vị vua Hindu-Java chuyển đến Đông Java và vào giữa thế kỷ 16, một trận động đất lớn đã phá huỷ nhiều ngôi đền. Prambanan vẫn còn trong đống đổ nát trong nhiều năm, sự sụp đổ của nó được đẩy nhanh bởi những người săn kho báu và người dân địa phương tìm kiếm vật liệu xây dựng. Trong khi những nỗ lực đã được thực hiện vào năm 1885 để giải phóng mặt bằng, nhưng mãi đến năm 1937, việc tái thiết mới được thực hiện lần đầu tiên. Hầu hết các ngôi đền hiện đã được trùng tu ở một mức độ nào đó, và giống như Borobudur, Prambanan đã được UNESCO liệt kê là Di sản thế giới vào năm 1991.
Prambanan bị thiệt hại nặng nề trong trận động đất năm 2006. Mặc dù các ngôi đền chính vẫn tồn tại, hàng trăm khối đá đã sụp đổ hoặc bị nứt (chỉ riêng ở đền Shiva đã có 479 khối). Ngày nay, các cấu trúc chính đã được khôi phục, nhưng vẫn còn rất nhiều công việc phải hoàn thành và các phần của khu phức hợp vẫn còn nhiều hạn chế.
Chánh điện của Candi Shiva Mahadeva, vốn được xây dựng để dành tặng cho vị thần Shiva, không chỉ là tòa kiến trúc lớn nhất mà còn là tòa kiến trúc đẹp nhất trong tất cả các ngôi đền. Ngọn tháp chính vươn lên với độ cao 47 mét và ngôi đền được chạm khắc tinh xảo. Các kim bài tô điểm cho nền điện thờ dựa trên các họa tiết đặc trưng của Prambanan - những con sư tử nhỏ trong các hốc ở hai bên kalpatura và một bầy thú nửa người nửa chim có tên kinnara. Những khung cảnh sinh động được chạm khắc trên những bức tường của một căn phòng bao quanh điện thờ ở Ramayana - những bức tranh mô tả việc vợ lãnh chúa Rama, nàng Shita, bị bắt cóc và vị thần khỉ Hanuman đã cùng thống tướng bạch khỉ Sugriwa đi tìm và giải thoát cho nàng.
Nội thất của ngôi đền bao gồm một gian chính ở trên cùng của cầu thang phía Đông với bức tượng Thần Shiva bốn tay. Bức tượng đáng chú ý vì là vị thần cao nhất của Ấn Độ giáo này đứng trên một đài sen khổng lồ, một biểu tượng của Phật giáo. Ở khu vực phía Nam là bức tượng của vị thần thánh Agastya trong hình dáng phương phi và râu ria rậm rạp, hiện thân của thần Shiva; Ở khu vực hướng Tây là hình ảnh vĩ đại của Ganesha mình người đầu voi, con trai của thần Shiva và là vị thần của trí tuệ. Trên tay phải của Ganesha nắm giữ một ngà voi, đã bị gãy do động đất. Ở khu vực phía Bắc là tượng nữ thần Durga, vợ của thần Shiva, đang tiêu diệt quái vật trâu. Một vài người tin rằng hình tượng nữ thần Durga là một trinh nữ mảnh mai và theo truyền thuyết vị nữ thần này đã hóa đá một người đàn ông dám cầu hôn nữ thần.
Đền thờ Candi Vishnu cao 33 mét tọa lạc ở phía Bắc của đền thờ Candi Shiva Mahadeva. Những bức phù điêu đầy ấn tượng của ngôi đền kể về câu chuyện của thần Krishna, vị anh hùng trong sử thi Mahabharata, trong khi bức tượng bốn tay và đội vương miện của thần cai quản Vishnu tọa lạc bên trong.
Đền thờ Candi Vishnu - Ảnh: www.travelblog.org
Candi Brahma là ngôi đền song sinh của Candi Vishnu. Phía Nam của Candi Shiva Mahadeva, nó được chạm khắc với những khung cảnh cuối cùng của Ramayana. Lối vào đầy ấn tượng và đáng chú ý cùng gian phòng bên trong chứa đựng một bức tượng bốn đầu của thần Brahma, Đấng tạo hóa.
Candi Brahma - Ảnh: www.travelblog.org
Khuôn viên xung quanh Prambanan bao gồm một số lượng lớn các ngôi đền nhỏ hơn, kể cả đền thờ Phật Giáo Candi Sewu. Có niên đại từ khoảng năm 850 sau Công nguyên, Prambanan sở hữu hàng chục ngôi đền bên ngoài, được trang trí với nhiều bảo tháp. Ban đầu, nó được bao quanh bởi 4 vòng tròn của 240 đền thờ, dẫn đến cái tên “Thousand Temples”.
Bên ngoài khu phức hợp có 4 khu bảo tồn, trong đó Candi Bubrah, hiện đã trở thành nền đá, nằm xa nhất về phía Nam. Ngôi đền chính đã được tân trang lại có các hốc được chạm khắc tinh xảo xung quanh phòng trưng bày bên trong, nơi từng có những bức tượng đồng. Để đến Candi Sewu, hãy thuê một chiếc xe đạp (20.000Rp) hoặc đi xe lửa hoặc xe golf (20.000Rp) đưa đón du khách từ lối ra của khu đền chính của Prambanan; Nếu không sử dụng những phương tiện đó, bạn có thể đi bộ (mất tầm khoảng 20 phút) từ khu phức hợp kiến trúc chính qua khuôn viên rợp bóng râm.
Vé tham quan Prambanan có thể được mua trên các trang mạng trực tuyến. Có nhiều lựa chọn bao gồm gói tham quan kết hợp Prambanan-Kraton Ratu Boko và vé tham quan đã được giảm giá Prambanan-Borobudur. Lưu ý rằng vé này chỉ có giá trị trong 2 ngày và không bao gồm các khoảng phí bổ sung khi viếng thăm lúc bình minh hay hoàng hôn.
Vân Anh
(Lược dịch)