Opera là một thể loại âm nhạc cổ điển, được trình diễn theo loại hình sân khấu. Các vở opera hầu hết đều được biểu diễn thông qua âm nhạc. Cũng giống như kịch, nhưng thay vì nói thì các nghệ sĩ sẽ hát phần lời của mình.
Nhà hát opera La Scala ở Milan, Ý - Ảnh: pinstake.com
Nhiều người nghĩ rằng opera là dòng nhạc chỉ dành riêng cho những ai giàu có và sành điệu. Một số khác thì lại xem opera là một thể loại nhàm chán. Hầu hết mọi người đều không nhận ra rằng đi xem kịch opera cũng bình thường giống như đi xem phim mà thôi. Lịch sử phát triển của opera sẽ mang đến cho chúng ta những thông tin quý giá về loại hình giải trí này, đồng thời cũng giải thích sự hình thành của các giả định về thể loại opera.
Thể loại opera có nguồn gốc từ Ý vào khoảng những năm 1600. Thực tế thì thuật ngữ opera là một từ tiếng Ý, cơ bản có nghĩa là “công việc”. Sở dĩ có cái tên như vậy là vì một nhóm những nhà quý tộc, nhà thơ và nhà soạn nhạc thường xuyên gặp gỡ tại vùng Florence, Ý vào khoảng năm 1575 để cùng nhau sáng tác. Họ được biết đến với cái tên là “Camerata”, nghĩa là tình bằng hữu hay sự giao thiệp.
Các thành viên trong nhóm đã tạo ra một phong cách thanh nhạc mới chịu ảnh hưởng của mô tuýp bi kịch cổ điển Hy Lạp. Tuy nhiên, họ không để những tác phẩm của mình bị xem là của người Hy Lạp truyền lại. Vì vậy, tất cả các ý tưởng hay lý luận âm nhạc của họ đều được ghi chép lại mà đến tận ngày nay chúng vẫn còn tồn tại.
Nhà hát opera Sydney, Australia - Ảnh: wikipedia.org
Opera bắt đầu nở rộ vào thời kỳ Baroque. Trong thời kỳ này, hầu hết các vở opera được sáng tác là dành cho nghi lễ hay những dịp đặc biệt. Chủ đề sáng tác phần lớn lấy cảm hứng từ thần thoại Hy Lạp. Con người có dịp được quay về với nền văn minh Hy Lạp và La Mã cổ, được trở thành những vị anh hùng thời ấy. Khán giả của dòng nhạc opera hầu hết là quý tộc. Vì vậy, ngoài cơ hội được thể hiện tài năng của chính mình, các nghệ sĩ opera còn có cơ hội để được tôn vinh, được tâng bốc.
Vở opera đầu tiên được sáng tác và giữ gìn cho đến ngày nay là “Dafne” của ca sĩ - nhạc sĩ Jacopo Peri. Tuy nhiên, đến vở “Orfeo” của nhạc sĩ Claudio Monteverdi mới thật sự tạo nên hiệu ứng, làm kinh ngạc giới quý tộc với phong cách Florence. Vì opera chủ yếu là dành cho giới thượng lưu, nên nhiều người thuộc các tầng lớp thấp hơn đã không có cơ hội được tham dự và tận mắt chứng kiến các nghệ sĩ biểu diễn. Chính vì lẽ đó đã hình thành nên quan niệm rằng chỉ những người giàu có mới được thưởng thức nhạc opera. Thậm chí ngày nay, quan niệm ấy vẫn còn tồn tại.
Chân dung nhạc sĩ Claudio Monteverdi - Ảnh: wikipedia.org
Nhà hát opera công cộng đầu tiên của Ý được xây dựng và đi vào hoạt động vào năm 1637 tại Venice. Bắt đầu từ đó, dòng nhạc opera trở nên gần gũi hơn với công chúng, tất cả mọi người đều có thể mua vé để vào xem các buổi biểu diễn. Năm tháng trôi qua, ngày càng nhiều nhà hát opera được mở ra trên khắp nước Ý. Các thành phố như Hamburg, Leipzig và London cũng bắt đầu có nhà hát opera, nhưng phát triển nhanh nhất vẫn là các nhà hát ở Ý.
Đã có rất nhiều phong cách âm nhạc mới được tạo ra. Điển hình là phong cách hát nói (recitative) rất phổ biến. Những nghệ sĩ tài ba bắt đầu xuất hiện, và khái niệm castrato cũng từ đó mà ra đời. Castrato nghĩa là những ca sĩ nam phải chấp nhận thay đổi sinh lý ở tuổi dậy thì để vẫn giữ được giọng như giọng nữ cao.
Một phong cách khác nữa là gọi secco recitative, nghĩa là mỗi đoạn hát nói sẽ được đệm với một đoạn bè trầm. Nếu một vở opera nào được cả dàn nhạc trình diễn thì họ sẽ sử dụng cách hát nói có bè đệm này.
Ngay từ khi mới bắt đầu, dòng nhạc opera đã chứng kiến nhiều khuynh hướng phát triển khác nhau. Nếu trước đây các vở opera chủ yếu được trình diễn bằng tiếng Ý, thì bây giờ đã được trình diễn bằng hầu hết các ngôn ngữ trên thế giới. Thể loại nhạc opera này của Ý thật sự đã làm rung động hàng triệu trái tim người yêu nhạc, và mặc dù thời gian vẫn cứ vô tình trôi đi, thì dòng nhạc cổ điển này chắc chắn vẫn sẽ giữ vững được vị trí của mình trong nền âm nhạc thế giới.
Mỹ Hằng
Theo voices.yahoo.com