Titian là họa sĩ vĩ đại nhất thế kỷ 16 ở Venice và là họa sĩ đầu tiên có khách hàng đến từ các quốc gia khác nhau. Trong suốt sự nghiệp lâu dài của mình, ông đã thử nghiệm nhiều phong cách vẽ khác nhau thể hiện sự phát triển của hội họa trong kỷ nguyên ông đang sống.
Chân dung tự họa của Titian năm 1567 - Ảnh: en.wikipedia.org
Thời niên thiếu và bước đầu làm quen với hội họa
Titian (Tiziano Vecellio) sinh tại Pieve di Cadore, một thị trấn nhỏ ở chân núi Dolomites của dãy núi Alps. Cha ông là Gregory, một quân nhân. Anh trai của ông, Francesco cũng là một họa sĩ. Chưa có tài liệu nào ghi lại chính xác ngày sinh của Titian, nhưng theo các thông tin hiện có và dựa vào phong cách sáng tác ban đầu của ông, người ta đoán ông sinh vào khoảng năm 1490.
Vào năm lên 10 tuổi, Titian đến Venice, thành phố này về sau trở thành một trong những thành phố giàu có và mang tính quốc tế nhất trên thế giới.
Titian bắt đầu học nghề tại xưởng của người thợ khảm tên là Sebastian Zuccato. Một thời gian ngắn sau đó, ông đến xưởng Gentile Bellini. Sau cái chết của Gentile vào năm 1507, Titian đến xưởng của anh trai ông này, Giovanni Bellini, nơi có tiếng tăm tại Venice vào thời điểm đó.
Tuy nhiên, nhờ tiếp xúc với Giorgione, người trước đó cũng được đào tạo tại xưởng của Giovanni Bellini, mà ông đã định hình phong cách sáng tác ban đầu của mình. Phong cách của Giorgione xuất hiện trong các tác phẩm đầu tay của Titian, đặc trưng bởi khung cảnh đồng quê, là bằng chứng về sự gần gũi giữa hai họa sĩ này. Trong những năm 1508 - 1509, cả hai cùng nhau trang trí các bức tường bên ngoài cho Fondaco dei Tedeschi (chợ Đức) ở Venice. Các phần do Titian trang trí được những họa sĩ thời bấy giờ đánh giá cao hơn so với của Giorgione.
Kể từ sau sự kiện Giorgione qua đời năm 1510 và Sebastiano del Piombo đến Rome năm 1511, Titian phát triển thương hiệu riêng ở Venice. Lúc bấy giờ trong trường phái Venice, Titian trở thành không có đối thủ.
Thành công ban đầu ở quê nhà
Năm 1511, Titian vẽ bức bích họa nổi tiếng tại Scuola del Santo ở Padua. Phong cách của ông bây giờ đã đạt đến độ chín, những tác phẩm ra đời vào thời gian này có đóng góp không nhỏ cho sự phát triển của dòng tranh Venice và kể cả Châu Âu.
Titian tinh thông cả về chân dung, phong cảnh cũng như các chủ đề thần thoại và tôn giáo. Tài năng này đã thu hút sự chú ý của những công tước và giới quý tộc trí thức ở Ý.
Khi được giao nhiệm vụ vẽ tranh tôn giáo, Titian đánh dấu thành công của chính mình bằng bức bích họa trên bệ thờ cao của nhà thờ Phanxicô của Santa Maria Gloriosa dei Frari ở Venice. Bức Assunta (Đức Mẹ đồng trinh thăng thiên) cao gần 7m, ra mắt vào năm 1518, tạo ra một bước ngoặt mang tính cách mạng trong thiết kế bệ thờ ở Venice.
Bức Assunta (Đức Mẹ đồng trinh thăng thiên) - Ảnh: en.wikipedia.org
Giữa năm 1519 và 1526, một bức họa trứ danh nữa ra đời Pala Pesaro, kiệt tác này cũng giành cho nhà thờ nói trên. Sự không đối xứng và thoát khỏi những khuôn mẫu trong tác phẩm làm ảnh hưởng mạnh mẽ đến lối trang trí bệ thờ Venice cho tới tận thế kỷ 18.
Cung điện Bắc Ý
Đầu năm 1516, Titian bắt đầu kết thân với Alfonso I d’Este, Công tước xứ Ferrara và dành nhiều thời gian ở trong lâu đài của Alfonso. Vị công tước này muốn thiết kế một căn phòng riêng trang trí bằng những cảnh thần thoại lấy cảm hứng từ thơ cổ điển.
Công tước mời các họa sĩ mà ông cho là tài hoa nhất thời bấy giờ. Ngoài Titian, còn có Raphael, Fra Bartolomeo và Dosso Dossi. Sau cái chết của Raphael và Fra Bartolomeo, vai trò của Titian tăng lên đáng kể. Titian vẽ hai bức Bacchanals (ngày nay đang được trưng bày tại Bảo tàng Prado, Madrid) cùng với Bacchus and Ariadne (hiện ở trong Thư viện Quốc gia).
Titian cũng được mời đến cung điện Mantua. Bắt đầu vào năm 1523, ông vẽ cho Công tước Mantua, Federico II Gonzaga. Tại đây, ông chủ yếu vẽ chân dung cho giới quý tộc Mantua.
Năm 1532, Titian bắt đầu làm việc cho Công tước xứ Urbino, Francesco Maria della Rovere và người kế nhiệm của ông này, Guidobaldo II. Trong những năm 1530, ông vẽ tranh cho Đức Giáo hoàng Paolo III Farnese.
Thành công trên toàn thế giới, gia đình và bạn bè
Năm 1525, Titian kết hôn với Cecilia và có ba người con, mang tên của các nhân vật nổi tiếng thời La Mã cổ đại: Pompey, Horace và Lavinia.
Cuộc gặp gỡ với Hoàng đế La Mã Charles V tại Bologna năm 1530 được xem là sự kiện có tính quyết định trong cuộc đời của Titian. Nhân dịp này, Titian thực hiện một bức chân dung (hiện giờ đã thất lạc) cao bằng người thật cho Hoàng đế - một ví dụ điển hình của thể loại chân dung cực kỳ sáng tạo tại thời điểm đó .
Ông nhanh chóng trở thành họa sĩ chính cho triều đình, từ đó nhận được nhiều đặc quyền và thậm chí là được phong tặng nhiều danh hiệu cao quý. Kể từ đây, ông trở thành họa sĩ hàng đầu của các vương triều trên khắp Châu Âu. Bắt đầu từ khoảng năm 1551, ông đã vẽ loạt tranh thần thoại cho Philip II, con trai vua Charles V, được gọi là poesie.
Loạt tranh poesie bao gồm các tác phẩm: Diana and Actaeon và Diana and Callisto, hiện tại đang nằm trong bộ sưu tập của Thư viện Quốc gia, cùng với The Death of Actaeon dù trên thực tế bức tranh này vẫn còn dang dở trong studio của Titian do ông qua đời trước khi kịp hoàn thành nó.
Những năm cuối đời
Giai đoạn cuối cuộc đời, Titian trung thành với phong cách của riêng mình cũng như áp dụng kỹ thuật sáng tác mới. Bắt đầu từ cuối những năm 1550, Titian sử dụng nét bút tự do hơn và ít mô tả về hiện thực.
Vào cuối những năm 1560 và đầu những năm 1570, Titian lúc này đã già, những sáng tác của ông mang hơi hướng trừu tượng. Phong cách này sau đó đã được gọi là "ấn tượng ma thuật". Tất cả điều này được thể hiện rõ qua hai tác phẩm sau cùng của ông, The Death of Actaeon tại Thư viện Quốc gia và Pietà, hiện đang được trưng bày trong bảo tàng Gallerie dell'Accademia ở Venice.
Pietà ban đầu được sáng tác với mục đích dùng trang trí cho ngôi mộ riêng của chính Titian trong nhà thờ Santa Maria Gloriosa dei Frari, nơi Titian được chôn cất sau khi qua đời vì bệnh dịch hạch vào ngày 27/8/1576.
Uyển Nhi
Theo nationalgallery.org.uk