Điều này có thể giúp xác định thời điểm não bộ ngừng hoạt động hoàn toàn và không thể khôi phục.

Nằm trong Dự án nghiên cứu về chết não toàn cầu, nhóm bác sĩ quốc tế đã đưa ra hướng dẫn giúp xác định xem liệu bộ não của một người đã ngưng hoạt động hoàn toàn hay vẫn còn có khả năng phục hồi. Thông tin này có thể được sử dụng để xác định khi nào nên ngừng hỗ trợ sự sống cơ bản cho bệnh nhân - Ảnh: SUDOK1 / ISTOCK / GETTY IMAGES PLUS

Một người được xem là đã chết khi não bộ của họ ngừng hoạt động hoàn toàn và không thể nào phục hồi. Nhưng việc vạch ra ranh giới rõ ràng giữa sự sống và cái chết không phải là chuyện dễ dàng. Một báo cáo mới đang cố làm rõ sự khác biệt ấy, có lẽ sẽ xoa dịu bớt nỗi đau của những gia đình có người thân dù não đã chết nhưng tim vẫn còn đập.

Chết não là một khái niệm được y học công nhận trong nhiều thập kỷ. Tuy nhiên, theo Gene Sung, bác sĩ khoa chăm sóc thần kinh tại Đại học Nam California ở Los Angeles cho biết, có rất nhiều cách khác nhau để xác định chết não. “Hy vọng sự nhất trí, am hiểu và đồng thuận trên toàn thế giới vào thời điểm này có thể giúp làm giảm đi những hiểu nhầm về việc chết não.”

Là một thành viên trong Dự án nghiên cứu về chết não toàn cầu, ông Sung và các đồng nghiệp đã tập hợp các bác sĩ từ cộng đồng chuyên gia trên toàn thế giới nhằm đưa ra một định nghĩa chung về chết não. Nhóm bao gồm các chuyên gia trong lĩnh vực chăm sóc đặc biệt, thần kinh và phẫu thuật thần kinh đã xem xét những bài nghiên cứu hiếm hoi hiện có về việc chết não và dùng kiến thức chuyên môn của mình để viết ra những đề xuất được đăng tải trong JAMA (Tạp chí Hiệp hội Y khoa Hoa Kỳ) vào ngày 3 tháng 8. Ngoài những hướng dẫn chính, bài nghiên cứu này còn kèm theo 17 phần nhằm giúp giải quyết các vấn đề pháp lý và tôn giáo, cung cấp các danh sách và sơ đồ cùng với lịch sử của những tiến bộ y học liên quan. “Về cơ bản, chúng tôi đã viết ra một cuốn sách,” ông Sung chia sẻ.

Điều kiện tối thiểu để xác định chết não là “phải kiểm tra lâm sàng thật kỹ lưỡng và chính xác”, ông Sung nói. Thậm chí trước khi làm khám nghiệm, các bác sĩ phải xác minh được rằng người bệnh đã trải qua chấn thương thần kinh hoặc tình trạng y khoa có thể dẫn đến chết não. Sau đó, các bác sĩ cần nghiên cứu thêm những lý giải khác như các vấn đề có thể khiến cho người bệnh biểu hiện giống như chết não nhưng vẫn có thể hồi phục. Theo báo cáo đề ra, việc hạ nhiệt cơ thể, một trong những biện pháp dùng để điều trị các cơn đau tim và một số loại chất kích thích, rượu bia và chất độc hại có thể khiến các chức năng não tạm thời ngưng lại.

Việc đánh giá chết não phải bảo gồm một loạt các khám nghiệm về những phản ứng của cơ thể mà cần có sự hoạt động của não bộ như: chuyển động của mắt, phản ứng với cơn đau, phản ứng nôn, … Các bác sĩ cũng phải xem xét liệu bệnh nhân có thể tự thở được không vì đây là một trong những hoạt động duy trì sự sống cần đến thân não. Nếu không có những dấu hiệu kể trên, bệnh nhân có thể được chẩn đoán là đã chết não. Những khám nghiệm khác như kiểm tra lưu lượng máu hay dòng điện trong não cũng có thể cung cấp thêm thông tin hữu ích, nhưng các tác giả bài nghiên cứu cảnh báo rằng kết quả từ những khám nghiệm này không phải lúc nào cũng rõ ràng.

Bài hướng dẫn cũng đề xuất rằng ở người lớn, chỉ cần một lần khám nghiệm thần kinh là có thể xác định chết não, nhưng trẻ em thì nên được kiểm tra hai lần. “Trẻ em có thể hồi phục rất nhiều thứ so với người lớn”, ông Sung cho biết. “Chúng ta cần phải chắc chắn rằng chúng có thực sự gặp phải một chấn thương nào quá nặng làm mất khả năng phục hồi hay không”.

Theo chuyên gia thần kinh Paul Graham Fisher của Đại học Stanford, lẽ ra các chuyên gia y tế phải làm rõ về việc chết não từ lâu rồi. Nhưng đây chỉ mới là bước khởi đầu, ông chia sẻ thêm: “Cái khó là phải làm cho những người không chuyên về y học chấp nhận được chuyện này.”

Cũng theo ông Fisher, nhiều yếu tố phức tạp trong văn hóa, tôn giáo và pháp luật đã ngăn cản việc đưa ra một định nghĩa đơn giản về việc chết não. “Luôn có những người không chấp nhận điều này trên phương diện cá nhân hoặc phương diện xã hội.” Ông đề cập tới trường hợp của Jahi McMath, một thiếu niên ở Oakland, California. Cha mẹ cô bé không chấp nhận sự thật rằng con mình đã bị chết não sau những biến chứng của cuộc phẫu thuật cắt amidan. Cô bé đã phải duy trì sự sống bằng máy thở và chuyển thức ăn đường ống trong suốt 5 năm liền. Jahi qua đời năm 2018 sau khi bị suy gan, theo tuyên bố từ luật sư của gia đình cô bé.

Ở mỗi khu vực, thậm chí là mỗi bệnh viện lại có quy định khác nhau về việc xác định chết não. Ví dụ như ở New Jersey cho phép gia đình từ chối chấp nhận quyết định chết não của bệnh nhân dựa theo niềm tin tôn giáo hoặc tư tưởng đạo đức của họ. Ông Fisher cho biết, dù một người có thể bị tuyên bố chết não ở Pennsylvania, nhưng một khi họ qua bên kia sông Delaware, họ có thể nói: “Tôi phản đối”.

Các quốc gia khác nhau cũng có các quy định khác nhau. Một số nơi thì kết hợp với chụp quét não để quyết định xem bệnh nhân đã chết não hay chưa. Các chỉ dẫn này có thể thay đổi khi các nghiên cứu về chúng phát triển hơn. “Chúng tôi luôn có thể học hỏi thêm,” ông Sung nói. “Và nếu chúng tôi học hỏi thêm được điều gì, chúng tôi có lẽ sẽ phải thay đổi những đề xuất này.” Nhưng hiện nay thì, “đây là cách tốt nhất mà chúng tôi biết đến.”

Theo www.sciencenews.org