Giải vô địch bóng đá thế giới (FIFA World Cup hay Football World Cup) là một sự kiện thể thao lớn nhất và được trông đợi nhất trên thế giới.
Giải đấu được tổ chức bởi Hiệp hội Bóng đá Quốc tế (Fédération Internationale de Football Association, FIFA) thu hút sự tham gia của toàn bộ 208 quốc gia thành viên. Sau các trận đấu vòng loại chỉ còn lại 32 đội tuyển quốc gia được thi đấu tại vòng chung kết World Cup. 32 đội bóng sẽ được chia làm 8 bảng đấu và mỗi bảng sẽ có 4 đội. Các đội bóng tại vòng bảng sẽ thi đấu vòng tròn tính điểm và 2 đội đầu bảng sẽ được vào chơi tại vòng đấu loại 1/16. Những đội chiến thắng tại vòng 1/16 sẽ tiếp tục thi đấu ở vòng tứ kết và bán kết. Hai đội bóng cuối cùng sẽ được tranh tài trong trận chung kết để xác định đội bóng nào sẽ là nhà vô địch.
Lịch sử và nguồn gốc của giải đấu FIFA World Cup
Nguồn gốc của giải đấu được bắt đầu bằng trận thi đấu bóng đá quốc tế đầu tiên giữa Anh và Xcốt-len vào năm 1872. Lúc bấy giờ, bóng đá chưa được chơi bên ngoài phạm vi Vương Quốc Anh nhưng đã sớm phổ biến tại nhiều khu vực khác nhau trên thế giới. Tại Thế vận hội Mùa hè năm 1900 và 1904, bóng đá được chơi như một môn thể thao trình diễn. Tổ chức Bóng đá Thế giới (FIFA) được thành lập vào năm 1904 cùng thời điểm với Thế vận hội Mùa hè. FIFA nỗ lực tổ chức một giải đấu dành cho các quốc gia không tham dự Thế vận hội nhưng giải đấu không dành được nhiều sự chú ý.
Sau giải đấu này, bóng đá được công nhận là một môn thể thao chính thức tại Thế vận hội Luân Đôn năm 1908. Tuy nhiên, thi đấu tại Thế vận hội chỉ là những đội bóng nghiệp dư, vì vậy bóng đá không dành được nhiều sự quan tâm từ công chúng. Sau sự thất bại của bóng đá tại Thế vận hội Luân Đôn, giải đấu Sir Thomas Lipton Trophy được tổ chức vào năm 1909, giải đấu quy tụ các câu lạc bộ chuyên nghiệp từ Ý, Đức, Anh và Thụy Sĩ. Giải đấu này được mọi người xem như là giải vô địch bóng đá thế giới đầu tiên.
Sau khi bóng đá được công nhận như là một môn thể thao nghiệp dư tại Thế vận hội, FIFA quyết định tổ chức một giải vô địch bóng đá thế giới đầu tiên và người đứng ra tổ chức là chủ tịch FIFA lúc bấy giờ là Jules Rimet. Giải vô địch bóng đá thế giới đầu tiên được tổ chức vào năm 1930 tại Uruguay với 13 đội tuyển quốc gia tham dự. Đội chủ nhà Uruguay đã trở thành nhà vô địch đầu tiên của thế giới sau khi đánh bại Éc-hen-ti-na với tỷ số 4-2 trong trận chung kết.
Giải vô địch bóng đá thế giới sau đó trở thành sự kiện thể thao lôi cuốn. Tuy nhiên, giải đấu phải đối mặt với những rào cản địa lý vì rất khó khăn cho các đội bóng Nam Mỹ di chuyển đến châu Âu để tham dự giải đấu. Ngoài ra, World Cup 1942 và 1946 còn bị hoãn lại vì chiến tranh thế giới thứ hai.
Sau Thế chiến II, giải vô địch bóng đá thế giới dần lấy lại sự quan tâm yêu mến của người hâm mộ. Vòng chung kết World Cup 1950, giải đấu đầu tiên sau Thế chiến II, được tổ chức tại Bra-xin. Giải đấu này cũng chứng kiến sự tham gia lần đầu tiên của đội tuyển Anh sau khi bị tẩy chay vì lý do chính trị. Đội tuyển Uruguay một lần nữa trở thành nhà vô địch thế giới sau khi đánh bại chủ nhà Bra-xin trong trận chung kết lịch sử. Từ khi giải được bắt đầu cho đến năm 1982, chỉ có 13 đến 16 đội tuyển tham gia giải đấu. Vào năm 1982, FIFA đã tăng số lượng đội tuyển tham gia lên 24 đội và sau đó là 32 đội tại vòng chung kết World Cup 1998.
FIFA và Giải vô địch bóng đá thế giới đã trải qua một quá trình hình thành và phát triển lâu dài để hôm nay Giải vô địch bóng đá thế giới thực sự là một sự kiện thể thao lớn nhất thu hút được nhiều sự quan tâm nhất trên toàn thế giới.
Trần Đình Phú
(Lược dịch)