Ngày tàn của Arecibo đã đến. Vào ngày 19 tháng 11, Quỹ Khoa học Quốc gia (NSF) thông báo rằng sau sự cố của hai sợi cáp vài tháng trước, đĩa phản xạ chính rộng 305 mét của đài thiên văn đã bị hư hỏng và không thể sửa chữa. Nó sẽ ngừng hoạt động và được tháo dỡ.
Một sợi cáp đã làm hư hại đĩa phản xạ rộng 305 mét của Đài thiên văn Arecibo vào tháng 8. Một sợi cáp nữa đã bị đứt vào tháng 11, khiến công trình này phải đóng cửa vĩnh viễn vì các lý do an toàn - Ảnh: UCF/AO
Kính thiên văn này từng xuất hiện trong các bộ phim như GoldenEye (1995) và Contact (1997). Nó bao gồm một chảo rộng (đĩa phản xạ) bắt sóng vô tuyến từ không gian và tập trung chúng vào các máy dò đặt trong một bệ nặng 900 tấn treo lơ lửng 137 mét phía trên đĩa. Hai dây cáp treo máy dò đã bị đứt vào tháng 8 và tháng 11 năm 2020, gây nguy hiểm cho toàn bộ cấu trúc. Vì vậy, ngày 19 tháng 11 NSF đã thông báo không thể tìm được cách sửa chữa an toàn.
Khác với các thảm hoạ “hụt” trước, lần đóng cửa này sẽ là vĩnh viễn. Vào năm 2014, một dây cáp khác cũng bị hư hỏng trong một trận động đất. Cơn bão Maria vào năm 2017 làm trì hoãn việc sửa chữa, khiến đài quan sát phải tạm thời đóng cửa. Đó là chưa kể nhiều năm qua, chính quyền đã nhiều lần doạ cắt ngân sách hoặc thật sự đã cắt ngân sách dành cho đài thiên văn.
Tuy vậy, sự kiện này vẫn là một đòn giáng mạnh vào ngành thiên văn học. Arecibo được xây dựng vào năm 1963, sở hữu cơ sở vật chất tối tân cho phép quan sát các vụ nổ sóng vô tuyến bí ẩn ngoài vũ trụ xa xôi cũng như theo dõi các tiểu hành tinh đến gần, có nguy cơ va chạm với Trái Đất. Nó cũng được sử dụng trong thời gian đầu các nhà khoa học vẫn mải mê tìm kiếm sự sống ngoài hành tinh.
Sự kiện này cũng tác động mạnh mẽ tới người dân Puerto Rico. Nhà nghiên cứu thiên văn vô tuyến Kevin Ortiz Ceballos - nghiên cứu sinh tại Đại học Puerto Rico tại Arecibo từng sử dụng đài thiên văn nhiều lần, cho biết đây là biểu tượng cho nền khoa học của Puerto Rico. Anh lớn lên qua những thước phim hoạt hình Puerto Rico có cảnh các nhân vật đến Arecibo để sử dụng kính quan sát. Cha mẹ anh từng lái xe một tiếng rưỡi chở con đi tham quan đài thiên văn này. Anh cho rằng mình được truyền cảm hứng với thiên văn học từ đó và hy vọng có ngày sẽ được làm việc tại Arecibo sau khi hoàn thành chương trình Tiến sĩ.
Trong quá trình hoạt động, Đài quan sát Arecibo từng xuất hiện trong các bộ phim lớn, quét bầu trời để tìm các tiểu hành tinh nguy hiểm, phát hiện các vụ nổ vô tuyến bí ẩn từ không gian, cùng nhiều thứ khác - Ảnh: UNIVERSITY OF CENTRAL FLORIDA
Anh cũng cho hay hiện Puerto Rico đang gặp phải vấn nạn chảy máu chất xám khi rất nhiều người, đa số trạc tuổi anh, bỏ đi nơi khác tìm kế mưu sinh. Giấc mơ của anh chỉ đơn giản là được làm việc tại quê nhà. Anh nói: “Mất mát này, cũng như các thảm hoạ khác trong suốt nửa thập kỷ qua, khiến tôi cảm thấy quê nhà mình như đang từ từ sụp đổ. Thật là bi thảm!”
Theo ScienceNews