Vũ Tiến Phúc (*)

Ảnh: Nguyễn Huy Khâm

Tôi là một người may mắn vì đã có hai lần được gặp trực tiếp Đại tướng Võ Nguyên Giáp. Tôi coi đây là kỷ niệm sâu sắc và niềm vinh dự lớn lao của đời mình.

Hơn 20 năm trước (vào khoảng năm 1988) tôi là nhân viên ngoại giao công tác tại đại sứ quán Việt Nam đóng ở thủ đô Bangkok, Thái Lan. Một hôm, Đại sứ Lê Mai gọi tôi đến căn dặn, "Đại tướng Võ Nguyên Giáp trên đường đi thăm các nước sẽ đến nghỉ chân tại sứ quán ta hôm nay, sáng mai cậu dẫn cụ Giáp đi dạo phố và nhân tiện mua cho cụ một đôi giày mới. Tôi thấy đôi giày cụ mang cũ quá rồi!"

Vào thời đó, tình hình kinh tế trong nước đang rất khó khăn và thiếu thốn mọi thứ vì cuộc khủng hoảng giá-lương-tiền. Tôi đã dẫn Đại tướng đến Trung tâm Thương mại Central Plaza, ở đường Ploenchit, cách sứ quán không xa. Nhìn thấy khu đại siêu thị đồ sộ 5-6 tầng, với nhiều hệ thống thang cuốn (hồi đó ở Việt Nam chưa có siêu thị) và các gian hàng lộng lẫy chứa nhiều loại hàng hóa đầy ắp, Đại tướng thở dài, nói với tôi, "bao giờ nước ta cũng có các khu siêu thị lớn và hiện đại như thế này nhỉ?". Rồi cụ nói tiếp, "kể ra Thái Lan họ làm được thì mình cũng làm được, chỉ là chậm hơn mà thôi vì mình đi sau họ, miễn là phải thay đổi tư duy kinh tế cho phù hợp. Vấn đề khó nhất là làm sao phát triển kinh tế nhanh mà mọi người dân đều được hưởng thành quả, có nhiều siêu thị lớn hiện đại nhưng phải làm sao để có nhiều người dân bình thường đến đó mua sắm được, chứ không phải chỉ là nơi dành cho những người giàu".

Sau đó tôi chọn mua cho cụ một đôi giày da với giá (tôi còn nhớ rất rõ) lúc đó là 700 baht (khoảng 25 đô la Mỹ). Cụ lắc đầu phản đối, "đắt quá, các cậu chỉ vẽ chuyện!". Tôi cảm thấy vừa kính phục tính giản dị và tiết kiệm của cụ, vừa thấy xót thương cho cuộc sống quá đạm bạc của một vị tướng nổi danh thế giới, đã suốt đời tận tụy hy sinh vì nước vì dân. Tôi cố năn nỉ và thuyết phục rằng đây chỉ là món quà rất nhỏ của sứ quán thể hiện tấm lòng kính yêu của toàn thể cán bộ nhân viên trong cơ quan dành cho cụ, đây không phải là lạm dụng công quỹ ngân sách nhà nước để tiêu xài ngoài quy định. Cuối cùng cụ mới chịu nhận món quà đó. Còn nhớ, quy định của Bộ Tài chính về chi tiêu ngoại tệ cho cán bộ đi nước ngoài hồi đó rất ngặt nghèo, cán bộ đi công tác mỗi ngày chỉ được phụ cấp 2-3 đô la Mỹ tiền tiêu vặt.

Ngày nay, nhìn thấy hàng trăm siêu thị lớn nhỏ mọc lên khắp các đô thị lớn ở nước ta, trong đó có nhiều trung tâm thương mại còn to lớn và sang trọng hơn cả Central Plaza ở Bangkok, như Tràng Tiền Plaza ở Hà Nội. Gần đây khi nghe tin báo chí phản ảnh hiện tượng khách hàng đến Tràng Tiền Plaza "vắng như chùa bà đanh", tôi lại nhớ đến lời tiên đoán và nỗi trăn trở mà Đại tướng đã nêu ra cách nay 25 năm quả thật là chính xác và sáng suốt.

Lần gặp thứ hai, là vào tháng 5-1990. Hôm đó tôi dẫn ông Phonglert Srisukanan đến chào Đại tướng Giáp tại Hà Nội. Ông Phonglert là cựu đại úy trong quân đội Thái Lan dưới thời Chính phủ Pridi. Ông từng được Thủ tướng Pridi Bhanomyong giao nhiệm vụ chuyên chở vũ khí bí mật để tiếp tế cho Việt Minh chống thực dân Pháp. Sau khi Đại tướng nói chuyện thân mật và chân thành cám ơn ông vì đã có công trực tiếp giúp Việt Nam trong cuộc kháng chiến, ông Phonglert nói đại ý rằng "nhắc đến Việt Nam, người Thái Lan chúng tôi chỉ nhớ tên hai nhân vật lãnh đạo là Chủ tịch Hồ Chí Minh và Tướng Võ Nguyên Giáp. Nay được gặp trực tiếp ngài là niềm vinh hạnh to lớn của đời tôi. Tôi là người lính cấp dưới, việc tôi làm chỉ là theo mệnh lệnh của cấp trên, thế mà gần 50 năm đã qua vẫn được Đại tướng ghi nhớ và cảm ơn, tôi thực sự cảm kích". Sau đó, ông Phonglert nói riêng với tôi rằng lúc chưa gặp Đại tướng, ông cứ tưởng rằng một vị tướng lừng danh thế giới như Tướng Giáp, chắc hẳn phải rất bệ vệ, cao ngạo lắm, không ngờ khi gặp lại thấy ông rất hiền hậu và dễ gần, một người không cao lớn, nhưng dáng vẻ toát lên sự oai phong, một con người rất thông minh mà nhân hậu. Ông còn bày tỏ sự ngạc nhiên, "vì sao lại có sự kết hợp kỳ lạ giữa hai thứ trái ngược nhau, giữa võ nghệ cao cường và tính nhân hậu, như nước với lửa, ở trong một con người như Tướng Giáp. Tôi nghiệm ra rằng phải chăng đó chính là sức mạnh tiềm ẩn của người Việt Nam".

Tôi rất tâm đắc với đánh giá của ông Phonglert về nhân cách của Đại tướng, nhất là về tính nhân hậu và thông minh. Bởi điều quan trọng nhất mà người lãnh đạo nhất thiết phải có là cái "tâm" và cái "tầm", mà muốn có "tâm" thì phải là người nhân hậu, và muốn có "tầm" thì phải là người có trí tuệ.

(*) Nguyên Bí thư thứ nhất, Đại sứ quán Việt Nam tại Thái Lan.

Theo TBKTSG