Tại cấp độ trung học cơ sở, các học sinh được yêu cầu phải biết tự thiết lập và tổng hợp để viết một bài luận. Đó thực sự là một công việc không dễ dàng đối với những đứa trẻ đang tìm cách cân bằng việc học, việc nghỉ ngơi, và những hoạt động vui chơi xã hội. 

Trước tiên các học sinh trung học cơ sở nên làm quen với định dạng của bài luận. Một bài luận gồm 5 đoạn văn sẽ bao gồm một đoạn mở bài với câu chủ đề, 3 đoạn thân bài, và một đoạn kết luận. Lý tưởng nhất là các học sinh nên phát triển các đoạn thân bài với những câu luận điểm rõ ràng cùng những ví dụ để chứng minh cho câu chủ đề.

Donna Kasprowicz, giáo viên ngôn ngữ đang phụ trách giảng dạy cho các học sinh lớp 6 cách viết một bài luận gồm 5 đoạn văn. Trong quá trình giảng dạy cô sử dụng tác phẩm Bridge to Terabithia của tác giả Katherine Paterson, cô giới thiệu đến học trò của mình khái niệm “nghi thức quan trọng có ý nghĩa trong đời” bằng cách sử dụng nhân vật chính Jesse, người đang trong quá trình chuyển đổi từ một cậu bé thành một người đàn ông. Sau đây là cách mà cô Kasprowicz giúp các học sinh lớp 6 của mình giải quyết một cuốn tiểu thuyết:

1. Giáo viên cung cấp cho học sinh 1 câu chủ đề và 3 câu luận điểm hỗ trợ: “Trong tác phẩm Bridge to Terabithia của Katherine Paterson, Jesse trải qua một nghi thức quan trọng có ý nghĩa trong cuộc đời và trải nghiệm 3 giai đoạn: giai đoạn bị cô lập, giai đoạn chuyển tiếp, và giai đoạn tái sinh.”
2. Trước khi viết, học sinh nên thu thập những ví dụ và trích dẫn từ tác phẩm. Họ phải đọc và tìm ra những đoạn văn hiển thị quá trình diễn biến của 3 giai đoạn mà Jesse trải nghiệm.
3. Sau khi có được những ví dụ minh chứng mạnh mẽ, học sinh có thể bắt tay vào viết bài.

Những điều cần ghi nhớ:

• Trong phần mở bài, học sinh nên viết rõ ràng và chỉ tập trung vào những chi tiết cần thiết. Cốt truyện phải được tóm gọn trong một vài câu và phải dẫn đến câu chủ đề (bài luận không nên là một bài phê bình).
• Ban đầu học sinh sẽ gặp khó khăn trong việc phân biệt đâu là lý lẽ và đâu là ví dụ. Giả sử như “giai đoạn bị cô lập” đơn thuần chỉ là một lý lẽ hỗ trợ cho câu chủ đề, thì đâu là những ví dụ cho thấy sự cô lập của Jesse.
• Tương tự như vậy hiểu được sự khác biệt giữa ví dụ minh họa và ví dụ tường thuật cũng là một khó khăn cho học sinh. Một học sinh chỉ mô tả đơn giản rằng “Jesse bị đuổi khỏi nhà” sẽ nhận ít điểm hơn một học sinh mô tả hoàn cảnh gia đình của Jesse, cái cách mà ba của Jesse làm cậu ấy thất vọng, và tình huống chị gái của cậu ta trêu nghẹo cậu ta như thế nào.
• Đối với những học sinh mới bắt đầu viết bài luận gồm 5 đoạn văn, thì phần kết luận nên được trình bày gọn gàng như viết lại câu chủ đề theo một cách diễn đạt khác, những nhận xét ngắn gọn, nếu phù hợp thì nêu ra bài học bản thân được rút ra từ tác phẩm.

Một bài luận văn gồm 5 đoạn có vẻ dài và khó khăn, tuy nhiên các học sinh sẽ sớm biết cách sắp xếp những ý tưởng của mình thành một cấu trúc mạch lạc và có tính lập luận cao.

Trần Đình Phú
(Lược dịch)