Trái phiếu và cổ phiếu là hai lựa chọn phổ biến trong lĩnh vực đầu tư. Tuy nhiên, hai kênh đầu tư này có nhiều điểm khác biệt về tính chất, rủi ro, thu nhập và nhất là xu hướng giá khi nền kinh tế thay đổi cũng khác nhau. Vì vậy các nhà đầu tư cần hiểu rõ đặc điểm, rủi ro cũng như khả năng sinh lời của từng loại để có quyết định phù hợp.

Sơ lược về trái phiếu và cổ phiếu

Trái phiếu là những khoản nợ mà nhà đầu tư cho chính phủ hoặc các doanh nghiệp vay. Lãi suất duy trì cố định trong suốt thời gian hiệu lực của khoản vay. Nhà đầu tư sẽ nhận lại vốn gốc khi đáo hạn nếu tổ chức phát hành trái phiếu không phá sản.

Giá trị trái phiếu thay đổi theo thời gian.

Đối với việc bán lại trái phiếu trên thị trường thứ cấp, các nhà đầu tư cần lưu ý: những người giao dịch trái phiếu sẽ so sánh suất sinh lời của trái phiếu mà nhà đầu tư muốn bán với các trái phiếu khác, trái phiếu nào lãi suất thấp hơn, hoặc có xếp hạng tín nhiệm thấp hơn sẽ được định giá thấp hơn những trái phiếu còn lại.

Cổ phiếu là phần góp vốn, thể hiện quyền sở hữu công ty. Giá trị cổ phiếu phụ thuộc vào thu nhập của công ty đó.

Thông thường các công ty sẽ công bố báo cáo thu nhập mỗi 3 tháng. Giá cổ phiếu thay đổi hàng ngày, phụ thuộc vào nhiều yếu tố ví dụ như dự đoán của các nhà đầu tư về lợi nhuận tương lai của công ty này so với công ty đối thủ.

Mối tương quan về giá giữa trái phiếu và cổ phiếu

Nhìn chung, giá của trái phiếu và cổ phiếu dịch chuyển theo hai hướng ngược nhau. Khi giá cổ phiếu tăng thì giá trái phiếu giảm và ngược lại. Nguyên nhân của hiện tượng này là do trong điều kiện nền kinh tế tăng trưởng tốt, cổ phiếu là lựa chọn hàng đầu để đầu tư. Sức tiêu thụ của thị trường tăng và do đó các công ty có thể tăng thêm được thu nhập. Như vậy, trong tình huống này các nhà đầu tư có cơ hội bán các trái phiếu đang nắm giữ để chuyển hướng sang mua cổ phiếu.

Ngược lại, trong điều kiện nền kinh tế trì trệ, sức mua giảm xuống làm giảm lợi nhuận của các doanh nghiệp và sẽ dẫn đến việc cổ phiếu bị rớt giá.

Đây là giai đoạn mà các nhà đầu tư ưu tiên các khoản thu nhập đều đặn do lãi suất của trái phiếu mang lại.

Đôi lúc, giá của trái phiếu và cổ phiếu có thể tăng cùng một lượt, tình trạng này xảy ra khi lưu lượng tiền lưu thông quá nhiều hoặc tính thanh khoản cao nhưng các kênh đầu tư lại hạn chế, khi thị trường đang ở tại đỉnh…Ngoài ra, một lý do nữa dẫn đến hiện tượng này là cùng một lúc nhiều nhà đầu tư lạc quan đối với tương lai của thị trường nên ra quyết định mua cổ phiếu, một nhóm khác lại có nhận định bi quan nên đầu tư vào trái phiếu.

Bên cạnh đó, có những thời điểm giá cổ phiếu và trái phiếu cùng giảm, đó là khi các nhà đầu tư rơi vào tình huống hoảng loạn và có xu hướng bán tất cả các tài sản đang nắm giữ, trong khoảng thời gian này, chúng ta sẽ dễ dàng nhận thấy giá vàng tăng lên rõ rệt.

Trái phiếu và cổ phiếu: lựa chọn nào tốt hơn?

Việc đầu tư vào trái phiếu tốt hơn hay cổ phiếu tốt hơn phụ thuộc vào 2 yếu tố.

Đầu tiên, nhà đầu tư cần xác định mục tiêu của mình, nếu tâm lý không muốn mất phần vốn gốc và mong muốn có được các khoản thu nhập đều đặn và không lo lắng về lạm phát thì trái phiếu là một lựa chọn tốt cho nhà đầu tư.

Nếu nhà đầu tư có khả năng giữ cổ phiếu ngay cả trong trường hợp cổ phiếu xuống giá, chưa cần thu nhập trong hiện tại và muốn vượt qua lạm phát thì cổ phiếu là lựa chọn thích hợp vì có khả năng mang lại nhiều lợi ích hơn.

Yếu tố thứ hai cần cân nhắc đó là tình trạng nền kinh tế. Nói cách khác, chúng ta cần xem xét nền kinh tế đang ở giai đoạn nào của chu kỳ kinh doanh. Nếu đang ở giai đoạn mở rộng thì cổ phiếu sẽ mang lại nhiều lợi ích hơn bởi vì giá cổ phiếu có xu hướng tăng do thu nhập tăng. Nếu nền kinh tế đang ở trong thời kỳ đi xuống thì trái phiếu là lựa chọn phù hợp vì vừa đảm bảo được khoản đầu tư vừa tạo ra thu nhập ổn định.

Hầu hết các nhà hoạch định kế hoạch tài chính đều khuyên chúng ta nên đa dạng hóa danh mục đầu tư là chiến lược tốt nhất.

Điều này đồng nghĩa với việc nhà đầu tư luôn luôn cần nắm giữ vừa trái phiếu vừa cổ phiếu trong danh mục đầu tư theo tỷ lệ nào đó. Các kết quả từ việc nghiên cứu cũng cho thấy đa dạng hóa mang lại lợi nhuận cao nhất với mức rủi ro được hạn chế thấp nhất.

Nhà đầu tư có thể thay đổi tỷ trọng tài sản nắm giữ, là tỷ lệ phần trăm đầu tư vào trái phiếu và cổ phiếu trong danh mục đầu tư tùy vào từng giai đoạn của chu kỳ kinh tế và mục tiêu tài chính của mình.

Th.S Huỳnh Thị Gia Lộc
(Tổng hợp)