Theo một nghiên cứu đăng trên tạp chí JAMA Network Open số ra ngày 06/5, tiêu thụ nhiều dầu ô liu được cho là có liên hệ với việc giảm nguy cơ tử vong vì sa sút trí tuệ.

Ảnh: pixabay.com

Sử dụng dữ liệu từ hai nghiên cứu thuần tập lớn tại Mỹ - Nghiên cứu Sức khoẻ Y tá và Nghiên cứu Theo dõi Nhân viên Y tế, nhóm nghiên cứu phát hiện những ai tiêu thụ hơn 7 gram dầu ô liu mỗi ngày có nguy cơ tử vong vì các vấn đề liên quan tới sa sút trí tuệ thấp hơn đáng kể so với nhóm tiêu thụ dưới 7 gram/ngày.

Chi tiết nghiên cứu

Tổng cộng có 92.383 đối tượng tham gia nghiên cứu này, 65% là nữ, độ tuổi trung bình là 56. Hai đợt kiểm nghiệm cách nhau 28 năm. Trong suốt thời gian nghiên cứu, 37.649 ca tử vong được ghi nhận, trong đó có 4.751 ca liên quan đến sa sút trí tuệ.

Thời điểm đầu nghiên cứu, lượng dầu ô liu trung bình được các đối tượng tiêu thụ là 1,3 gram/ngày. So với những người không sử dụng dầu ô liu hay dùng dầu trung bình ít hơn 1 lần/tháng, các đối tượng tiêu thụ nhiều dầu ô liu (trung bình trên 7 gram/ngày) vào đầu nghiên cứu:

• Nạp nhiều calorie hơn nhưng chỉ số BMI không cao hơn;

• Có khẩu phần ăn chất lượng hơn;

• Tiêu thụ nhiều rượu bia hơn;

• Hoạt động thể dục thể thao nhiều hơn;

• Ít hút thuốc lá hơn.

Nhìn chung, nhóm nghiên cứu phát hiện tiêu thụ ít nhất 7 gram dầu ô liu mỗi ngày có liên hệ mật thiết với việc giảm 28% nguy cơ tử vong vì các vấn đề liên quan đến sa sút trí tuệ.

Caroline Thomason, chuyên gia dinh dưỡng có phép hành nghề tại thủ đô Washington, D.C., cho biết: “Phát hiện này khá thú vị, nhất là khi ta đã có nhiều nghiên cứu tìm hiểu mối liên hệ giữa chất béo chưa bão hoà đơn, não bộ, và khả năng nhận thức. Có vẻ như tiêu thụ các loại chất béo tốt cho tim mạch như dầu ô liu cũng cải thiện sức khoẻ của não.” Được biết Thomason không tham gia nghiên cứu này.

Thay thế dầu ô liu bằng các thực phẩm khác thu được kết quả như sau:

• Mỗi ngày thay 5 gram bơ thực vật hay xốt mayonnaise bằng lượng dầu ô liu tương đương có liên hệ với việc giảm 8-14% nguy cơ tử vong vì các vấn đề liên quan đến sa sút trí tuệ.

• Thay thế các thực phẩm trên bằng những loại dầu thực vật khác hay bằng bơ động vật không làm giảm đáng kể nguy cơ.

Theo kết luận của bài báo, đối với những người lớn tại Mỹ, chất lượng khẩu phần ăn không tác động đến mối liên hệ giữa lượng dầu ô liu tiêu thụ và nguy cơ tử vong thấp do các vấn đề liên quan đến sa sút trí tuệ. Vậy là không chỉ tốt cho tim mạch, sử dụng dầu ô liu thay vì các loại dầu thực vật khác còn có lợi cho khả năng tri giác.

Anne Danahy, chuyên gia dinh dưỡng được cấp phép và có bằng thạc sĩ Khoa học Thực phẩm và Dinh dưỡng, nhận định: “Vì là nghiên cứu quan sát, kết luận không thể hiện mối quan hệ nhân-quả. Song, tôi vẫn không quá bất ngờ về mối liên hệ giữa tiêu thụ dầu ô liu và nguy cơ tử vong vì sa sút trí tuệ thấp.” Danahy cũng không tham gia vào nghiên cứu trên.

Danahy giải thích: “Dầu ô liu có hàm lượng cao vitamin E và polyphenol - chất chống oxy hoá có tác dụng bảo vệ tế bào và mạch máu toàn cơ thể, trong đó có não bộ. Tình trạng viêm nhiễm có thể làm não (và cơ thể) lão hoá nhanh hơn; đây được xem là nguyên do khởi phát sa sút trí tuệ và các triệu chứng giảm khả năng tri nhận khác.”

Thêm dầu ô liu vào khẩu phần

Thomason khuyến cáo: “Cho dù thích bơ hơn dầu ô liu hay ngược lại đi nữa, bạn vẫn nên sử dụng nhiều loại chất béo khác nhau trong khẩu phần của mình. Cả bơ động vật lẫn dầu ô liu đều có thể làm chậm các phản ứng đường huyết sau bữa ăn. Mỗi loại có lợi ích khác nhau nên bạn không nhất thiết phải chọn cái này mà bỏ cái kia. Nhìn chung, tôi khuyên các bạn nên chọn các loại chất béo chưa bão hoà như dầu ô liu và chỉ dùng hạn chế bơ động vật và các loại chất béo bão hoà.”

Cô bổ sung: “Bạn có thể tăng lượng dầu ô liu tiêu thụ mỗi ngày bằng cách thay các loại dầu thực vật bằng dầu ô liu; làm xốt trộn salad từ dầu ô liu, giấm, gia vị, muối, tiêu; hay dùng dầu ô liu để ướp thịt cá trước khi nấu nướng chúng.”

Không chỉ có liên hệ với giảm thiểu nguy cơ tử vong vì suy giảm trí tuệ, sử dụng dầu ô liu còn mang lại nhiều lợi ích khác. Danahy dẫn một nghiên cứu năm 2022 cho thấy dầu ô liu cũng có liên hệ với nguy cơ tử vong thấp hơn do mắc phải các bệnh tim mạch, ung thư, thoái hoá thần kinh, hay bệnh đường hô hấp: “Nghiên cứu này sử dụng cùng bộ dữ liệu nghiên cứu thuần tập đã nhắc đến. Một số bài báo phân tích tổng hợp khác được công bố năm 2022 cũng cho thấy sử dụng nhiều dầu ô liu có liên hệ với việc giảm nguy cơ tử vong do các bệnh tiểu đường, tim mạch, và do bất cứ nguyên nhân nào không phải bệnh dịch.”

Cô kết luận: “Có rất nhiều bài nghiên cứu chứng minh tác động tích cực của dầu ô liu nên tôi nghĩ ai trong chúng ta cũng nên sử dụng loại thực phẩm này hàng ngày. Tất nhiên, bơ cũng cần thiết trong một vài món ăn nhất định; chỉ là bất cứ khi nào có thể, hãy ưu tiên dùng dầu ô liu.”

Thế còn thực phẩm bổ sung chứa dầu ô liu thì sao?

Thomason khuyên: “Sử dụng chính dầu ô liu đã có lợi rồi nên không cần phải dùng thêm thực phẩm bổ sung chứa dầu ô liu làm gì. Liều lượng và hiệu quả tối thiểu cũng là vấn đề gây đắn đo khi sử dụng viên thực phẩm bổ sung, nhưng nếu dùng dầu ô liu ngay trong bữa ăn, bạn không phải lo lắng những chuyện đó.”

Danahy đồng tình với ý kiến này và nói thêm nếu bạn đã có một khẩu phần ăn không hợp lý, uống thêm thực phẩm bổ sung sẽ không mang lại lợi ích gì: “Tất nhiên thực phẩm bổ sung an toàn, nhưng nếu bạn đã ăn uống không lành mạnh thì dùng thêm chúng cũng không giúp ích gì. Sẽ tốt hơn nếu ta dùng ngay dầu ô liu vào một khẩu phần tốt cho sức khoẻ. Trong chính bài báo này, nhóm có nguy cơ tử vong thấp nhất là những người vừa dùng dầu ô liu, vừa có chế độ ăn uống lành mạnh.”

Huỳnh Trọng Nhân
(Lược dịch)