Quả bóng vàng FIFA là giải thưởng được trao cho cầu thủ có màn trình diễn xuất sắc nhất trong năm.
Trước đây, giải thưởng có tên gọi là Quả bóng vàng châu Âu. Từ năm 1956 đến năm 1994, một cầu thủ muốn giành thưởng này phải hội đủ hai điều kiện sau: cầu thủ đó phải có quốc tịch châu Âu và thi đấu tại một giải chuyên nghiệp ở châu Âu.
Năm 1956, ngôi sao của đội tuyển Anh và câu lạc bộ Blackpool Stanley Mathews đã giành được danh hiệu Quả bóng vàng châu Âu sau khi vượt qua huyền thoại của Real Madrid Alfredo Di Stéfano và ngôi sao của đội tuyển Pháp Raymond Kopa. Tuy nhiên, sau đó không lâu, ngôi sao của Real Madrid cũng giành được danh hiệu vào năm 1957 và 1959 và Kopa chiến thắng vào năm 1958.
Trong những thập kỷ tiếp theo, rất nhiều tên tuổi lớn của giới túc cầu đã giành được danh hiệu Quả bóng vàng châu Âu ví dụ như Eusebio, George Best, Franz Beckenbauer, Zinedine Zidane và Roberto Baggio.
Giải thưởng Quả bóng vàng châu Âu lần đầu tiên trải nghiệm những thay đổi lớn vào năm 1995 khi France Football quyết định thay đổi những quy tắc trước đây. Những thay đổi đã mở ra cơ hội giành Quả bóng Vàng cho tất cả các cầu thủ (bất kể quốc tịch) đang thi đấu tại các câu lạc bộ chuyên nghiệp ở châu Âu. Cũng trong năm đó, ngôi sao người Li-bê-ri-a của AC Milan là George Weah đã trở thành cầu thủ đầu tiên không mang quốc tịch châu Âu giành được danh hiệu Quả bóng vàng.
Năm 2007, France Football đã tiến một bước xa hơn bằng cách mở rộng điều kiện giành giải thưởng cho tất cả các cầu thủ trên thế giới bất kể quốc tịch hay câu lạc bộ mà họ đang thi đấu. Sự thay đổi này có nghĩa Quả bóng vàng châu Âu đã trở thành một giải thưởng giành cho tất cả các cầu thủ trên thế giới mặc dù nó khác biệt so với giải thưởng tôn vinh cầu thủ xuất sắc nhất thế giới trong năm của FIFA.
Vào năm 2010, sau các cuộc đàm phán giữa FIFA và France Football, hai giải thưởng đã được sáp nhập thành một và có tên chính thức là Quả bóng vàng FIFA (FIFA Ballon d'Or). Việc bỏ phiếu cho danh hiệu Quả bóng vàng FIFA sẽ được tiến hành bởi các huấn luyện viên, đội trưởng của các đội tuyển quốc gia và các nhà báo.
Chủ tịch FIFA Sepp Blatter phát biểu trong buổi thông báo chính thức về việc sáp nhập: “Bóng đá đã trở thành một môn thể thao toàn cầu vì vậy thật tốt khi có một giải thưởng nhằm tôn vinh cầu thủ xuất sắc nhất thế giới”.
Nhìn lại 56 năm qua, chỉ có duy nhất một thủ môn đã từng giành danh hiệu Quả bóng vàng, đó là Lev Yashin của đội tuyển Liên Xô năm 1963.
Năm 1972, người hâm mộ lần đầu tiên được chứng kiến một quốc gia (Tây Đức) có đến 3 cầu thủ lọt vào tốp đầu trong cuộc bầu chọn danh hiệu Quả bóng vàng, đó là Franz Beckenbauer, Gerd Müller và Günter Netzer. Năm 1988, các đồng đội tại câu lạc bộ AC Milan và đội tuyển Hà Lan là Marco van Basten, Ruud Gullit và Frank Rijkaard lặp lại thành tích tương tự.
Câu lạc bộ Juventus và AC Milan của Ý và FC Barcelona của Tây Ban Nha là những câu lạc bộ có nhiều cầu thủ giành được danh hiệu Quả bóng vàng nhất. Trong khi đó, Đức và Hà Lan là 2 quốc gia đứng đầu về số cầu thủ giành được danh hiệu cao quý này.
Trần Đình Phú
(Lược dịch)