Hàng triệu bạn trẻ tại Sudan buộc phải dừng việc học và đối diện tương lai bấp bênh khi chiến sự tại đây kéo dài.

Ibrahim Abdulrahman tị nạn cùng nhiều người khác tại căn nhà trước đây từng là trường học ở Kosti, Bang Nin Trắng, Sudan - Ảnh: Samuel Otieno/UNHCR

Lúc tên Ibrahim Abdulrahman được xướng lên trên đài phát thanh quốc gia nhờ đạt thành tích cao nhất kỳ thi tốt nghiệp cấp 3 vào năm 2020, cậu học sinh ngụ tại Al-Dambaire thuộc vùng núi Bang North Kordofan, Sudan, được mọi người trong ngôi làng nhỏ của mình chúc mừng hết lời.

Ibrahim bồi hồi: “Bạn bè tôi cũng bất ngờ. Tôi vội chạy báo cho cha mẹ rằng mình vừa đạt điểm số cao nhất tại Sudan.”

Cậu còn nhớ rõ không khí hân hoan của cả làng khi lãnh đạo địa phương cùng quan chức chính phủ trực tiếp đến ngôi trường nơi cậu học để chúc mừng: “Đó là khoảnh khắc vui nhất đối với tôi.”

Giấc mơ bị hoãn

Nghe tin báo, Ibrahim lập tức biết tiếp theo mình sẽ làm những gì: cậu sẽ đến Đại học Khartoum học ngành nông nghiệp, theo đuổi ước mơ trở thành bộ trưởng nông nghiệp trong tương lai.

Giấc mơ này bị hoãn đột ngột trong chưa đầy 2 năm sau, khi xung đột nổ ra tại Thủ đô Khartoum. Ibrahim nhớ lại: “Chúng tôi mong tình hình sẽ cải thiện rồi mọi người sẽ đi làm, đi học trở lại. Nhưng ngày này qua ngày khác, tình hình chiến sự xấu đi. Sau một tháng, tôi quyết định quay về với gia đình ở North Kordofan.”

Kéo dài đến nay được gần 2 năm, chiến tranh Sudan khiến việc học của hàng triệu bạn trẻ phải hoãn đột ngột. Hơn 90% trong số 19 triệu trẻ em độ tuổi đi học tại Sudan hiện không thể tiếp cận các dịch vụ giáo dục, theo Liên Hợp Quốc (UN).

Kristine Hambrouck, đại diện Cơ quan Tị nạn UN tại Sudan, phát biểu: “Xung đột đã đánh cắp cơ hội giáo dục và tương lai của nhiều trẻ em và thanh thiếu niên. Con đường học tập của những thủ lĩnh tương lai như Ibrahim giờ đây mịt mờ. Giấc mơ của các em tan thành tro bụi vì bạo lực, vì mất mát chỗ sinh sống.”

Khủng hoảng di cư

Tính từ thời điểm chiến sự nổ ra ngày 15/4/2023, đã có hơn 10 triệu người tại Sudan bị buộc phải rời khỏi nhà, trong đó có 2 triệu người phải lánh sang các nước láng giềng tị nạn. Đây hiện là đợt khủng hoảng di cư lớn nhất thế giới.

Ibrahim và gia đình chia sẻ không gian sống với khoảng 80 người tị nạn khác - Ảnh: Samuel Otieno/UNHCR

Tại làng của Ibrahim ở North Kordofan, các nhóm vũ trang liên tục lấy cắp lương thực; nhiều nông dân phải bỏ lại ruộng đồng của mình. Cậu cùng gia đình và hàng trăm người trong làng cũng như khu vực gần đó phải bỏ của chạy lấy người.

Sau 15 ngày trốn chạy, đôi khi phải nấp vào lùm cây, cả nhóm đến Thành phố Kosti, Bang Nin Trắng. Ibrahim chia sẻ: “Thật vui khi bản thân được an toàn. Thật cảm kích khi có người cho gia đình tôi và nhiều người khác thức ăn và chỗ nương nhờ khi chúng tôi đến đây.”

Chỉ tính riêng tại Bang Nin Trắng, khoảng 1,3 triệu người giờ phải sinh sống trong các trại tị nạn hay nhà dân địa phương. Lượng di cư khổng lồ khiến nguồn tài nguyên dần khan hiếm, các dịch vụ công như y tế hay điện nước ngày một quá tải.

Ibrahim (ngoài cùng bên phải) trò chuyện với bạn bè ngoài Trường Aldawaa, nơi cậu nương nhờ cùng nhiều người bị mất nhà cửa trong chiến tranh - Ảnh: Samuel Otieno/UNHCR

Cao uỷ Liên Hợp Quốc về Người tị nạn (UNHCR) đang phối hợp cùng các chính phủ và các tổ chức nhân đạo hỗ trợ những người bị mất nhà cửa như gia đình Ibrahim, giúp họ có thức ăn, nước uống, vật dụng gia đình, tiền bạc, và được hưởng dịch vụ y tế. Song, danh sách nhu cầu thiết yếu cần cung cấp ngày càng dài ra.

Hambrouck tiết lộ: “Ngay cả những người chịu ảnh hưởng nặng nhất, UNHCR và các tổ chức nhân đạo khác tại Sudan còn không đủ nguồn lực hỗ trợ. Chúng tôi khẩn thiết cần viện trợ để có thể nhân rộng nỗ lực cứu giúp.”

Tương lai bị đánh cắp

Trường học khắp Sudan đã bị biến thành trại tị nạn. Gia đình Ibrahim hiện phải nương náu cùng 80 người khác trong một lớp thuộc ngôi trường tiểu học, không có không gian riêng tư, đôi khi là không có chỗ ngủ. Một trong bốn bức tường ám đen hoàn toàn vì đặt bếp than nấu đồ ăn tập thể.

Mỗi ngày thức dậy trong không gian lớp học, Ibrahim lại nhớ về nền giáo dục cậu không được hưởng. Tuy nhiên, cậu vẫn ấp ủ niềm hy vọng: “Tôi mong rằng một ngày nào đó chiến sự sẽ kết thúc, tình hình tại Sudan sẽ lại tươi đẹp. Rồi chúng tôi sẽ quay về cuộc sống thường nhật. Tôi sẽ tiếp tục con đường đại học dang dở, tiếp tục ước mơ trở thành Bộ trưởng Nông nghiệp hoặc chuyên gia kinh tế.”

Huỳnh Trọng Nhân
(Lược dịch)