Một báo cáo tương tác mới được Ngân hàng Dự trữ Liên bang New York (New York Fed - NYF) công bố cho thấy các sinh viên tốt nghiệp các ngành khoa học xã hội và nghệ thuật khó có khả năng tìm được việc làm trong thị trường lao động hiện tại.
Bức “Self-portrait at the Easel Painting a Devotional Panel” (1556) của Sofonisba Anguissola - Tranh: Wikimedia Commons
Theo dữ liệu tình trạng thị trường lao động sau đại học từ NYF, Lịch sử Nghệ thuật, Nghệ thuật Thị giác và Trình diễn, và Thiết kế Đồ hoạ là những ngành liên hệ chặt chẽ với tỷ lệ thất nghiệp cao tại Mỹ. Kết quả khảo sát của tổ chức Phục dựng Cộng đồng Sáng tạo New York (CRNY) cho thấy tình hình tài chính bấp bênh của các nghệ sĩ. Cả hai cùng tạo nên bức tranh ảm đạm cho giới văn nghệ sĩ ở thành phố hoa lệ này, mặc cho thực tế nghệ thuật góp 7,4% cho kinh tế New York.
Sarah Calderón, Giám đốc điều hành CRNY, phản ứng trước kết quả khảo sát: “Cơ bản là nền kinh tế chúng ta không xem nghệ sĩ là người lao động. Vì lý do này mà nghệ sĩ không được đảm bảo lương thưởng, không được bảo hiểm y tế với giá phải chăng, cũng không được hưởng bất cứ yếu tố nào thuộc mạng lưới an sinh xã hội như lao động các ngành khác.”
Theo báo cáo NYF, cử nhân Lịch sử Nghệ thuật phải đối mặt với tỷ lệ thất nghiệp lên tới 8%; thấp hơn một chút là Giáo dục Khai phóng và Mỹ thuật, mỗi ngành 7,9%. Hơn một nửa sinh viên tốt nghiệp một trong ba ngành này rơi vào tình trạng “bán thất nghiệp” - phải làm những việc không cần đến bằng cử nhân. Cử nhân Nghệ thuật Trình diễn và Xã hội học có tỷ lệ thất nghiệp thấp hơn, khoảng 5,5%. Song Nghệ thuật Trình diễn lại đứng đầu về số liệu “bán thất nghiệp” - 65,9%. Tỷ lệ bán thất nghiệp thấp nhất trong số các ngành nghệ thuật là Thiết kế Đồ hoạ - 33,7%.
Biểu đồ dữ liệu tương tác được NYF công bố trực tuyến còn theo dõi xếp hạng sự nghiệp theo xu hướng và mức lương trung vị của các cử nhân mới tốt nghiệp, so sánh chúng với dữ liệu của các bạn trẻ chỉ tốt nghiệp cấp 3, qua đó cho thấy bức tranh chi tiết về thị trường lao động hiện nay. Trong lúc các ngành STEM được ưu tiên phát triển, nguồn đầu tư cho các ngành khoa học xã hội và nghệ thuật khắp nước Mỹ lại bị cắt giảm. Không quá khó hiểu vì sao những ngành như Kỹ thuật Công nghiệp hay Dịch vụ Xây dựng lại đứng đầu trong bảng xếp hạng về việc làm. Song, đáng chú ý không kém là ngành Kỹ thuật Hàng không, Vật lý, và Khoa học Máy tính lại có tỷ lệ thất nghiệp cao, lần lượt ở mức 7,8%, 6,2%, và 4,3%. Tỷ lệ bán thất nghiệp cao nhất thuộc về ngành Luật Hình sự, lên tới 71,5%.
Mặc dù số liệu ảm đạm là vậy, giáo dục khoa học xã hội và nghệ thuật vẫn phát triển mạnh mẽ. Theo báo cáo của Hyperallergic năm 2022, số lượng sinh viên năm nhất Phân khoa Khoa học Xã hội & Nhân văn thuộc University of California, Berkeley tăng 73% trong 10 năm trở lại đây. Kết quả khảo sát Dự án Cựu sinh viên Khoa học Xã hội và Nghệ thuật Chiến lược Quốc gia (SNAAP) năm 2024 cho thấy 75% cựu sinh viên nghệ thuật và thiết kế trong độ tuổi 18-64 đang hoạt động trong lĩnh vực nghệ thuật.
Song, nhắc đến những ngành thiên về chủ kiến như nghệ thuật, các con số chưa bao giờ thể hiện bức tranh toàn cục. Như báo cáo SNAAP có đoạn: “Nắm bắt tình trạng tuyển dụng qua cơ cấu ngành nghề tuy rất quan trọng, song không giúp ta hiểu hơn các giá trị cho cá nhân và cho xã hội mà việc ứng dụng các kỹ năng nghệ thuật và thiết kế trong công việc có thể tạo ra.”
Huỳnh Trọng Nhân
(Lược dịch)