Thạch anh là một trong số những khoáng vật phổ biến nhất trên Trái Đất. Thạch anh được cấu tạo bởi một mạng liên tục các tứ diện silicon - oxygen (SiO4), trong đó mỗi oxygen chia sẻ giữa hai tứ diện nên nó có công thức chung là SiO2. Trong tự nhiên, chúng tồn tại dưới nhiều màu sắc khác nhau: trắng, tím, vàng, nâu khói,... nên từ xa xưa đã được sử dụng làm đồ trang sức, trang trí không gian nội thất hay trong phong thủy mang tới sự thanh thản, tịnh tâm cho người sử dụng. Nhưng chỉ những tinh thể thạch anh siêu tinh khiết mới được dùng trong kỹ thuật vô tuyến và điện tử, để chế tạo tế bào quang điện, bộ khuếch đại, bộ chỉnh lưu, pin mặt trời,... Ứng dụng đầu tiên mà chúng mình muốn nói tới chính là bóng bán dẫn (transistor). Bóng bán dẫn là những thành phần chính của các bộ vi xử lý, một linh kiện cần thiết trong nhiều sản phẩm mà chúng ta sử dụng hàng ngày như tivi, xe hơi, radio, thiết bị y tế, các thiết bị điện tử, máy tính và cả những con tàu vũ trụ nữa. Và thành phần quan trọng của nó chính là silicon siêu tinh khiết. Đồng hồ thạch anh cũng là một ứng dụng của thạch anh. Khi những chiếc đồng hồ cơ có cấu tạo phức tạp dựa vào sự lên dây cót và chuyển động của những bánh răng làm kim quay nhưng vẫn có sai số vài giây trên một ngày thì đồng hồ thạch anh đong đếm thời gian nhờ vào dao động của thạch anh khi cho dòng điện chạy qua nên sai số chỉ dưới ±0.5 giây/ngày. Trong khi đồng hồ cơ có độ sai số đến ± 20 giây/ngày.

Cao Thị Ngát
(Giáo viên Hóa học - Trường Quốc tế Á Châu)