Theo nhiều dự báo, đến năm 2030 Việt Nam cần 2,5 triệu nhân sự phục vụ chuyển đổi số; vì vậy mà công tác đào tạo trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết.
Ảnh: VNA
Việt Nam đang đối mặt với tình trạng thiếu nhân lực mảng công nghệ thông tin và truyền thông (ICT) trầm trọng, xét cả về số lượng lẫn chất lượng. Trong khuôn khổ Chương trình Chuyển đổi số Quốc gia 2025, nhiệm vụ phát triển chính phủ số, kinh tế số, và xã hội số khiến nhu cầu đào tạo bổ sung trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết.
Trong năm 2000, Việt Nam chỉ có khoảng 50.000 nhân sự ngành ICT, đóng góp 0,5% GDP cả nước. Hơn 20 năm sau, con số trên vượt qua 1 triệu và phần GDP đóng góp đã lên đến 14,3%.
Theo báo cáo của Bộ Thông tin và Truyền thông (MIC), Việt Nam hiện có khoảng 1,5 triệu nhân lực ngành ICT, 168 đại học và 520 trường trung cấp nghề có ngành ICT, đào tạo hơn 84.000 sinh viên tốt nghiệp mỗi năm với 50.000 bạn có bằng đại học và 34.000 bạn có chứng chỉ nghề.
Tuy nhiên, kết quả khảo sát TopDev, tổ chức tuyển dụng uy tín, cho thấy chỉ 30% sinh viên tốt nghiệp đáp ứng yêu cầu năng lực và kinh nghiệm từ phía nhà tuyển dụng. Vì vậy mà nhiều bạn trẻ phải nhờ công ty đào tạo lại hay đổi nghề, gây lãng phí tài nguyên xã hội.
Ông Nguyễn Thanh Tùng, Viện trưởng Viện Đào tạo và Công nghệ MISA nhận xét, ở thời điểm hiện tại, sinh viên nào có kiến thức và kỹ năng AI, biết cách tận dụng các công cụ AI chắc chắn sẽ được tuyển dụng và có nhiều cơ hội phát huy năng lực bản thân hơn.
Việt Nam đang đứng trước bước ngoặt trên chặng đường phát triển nhân sự công nghệ thông tin (CNTT) đáp ứng yêu cầu thị trường. Công tác cải thiện chất lượng đào tạo, vì thế, lúc nào cũng là ưu tiên hàng đầu của các cơ sở giáo dục.
Dự kiến trong năm 2024 sẽ có 5 trường đại học thí điểm mô hình đào tạo số bậc cao học. Các chương trình đào tạo nghiệp vụ và phát triển kỹ năng mềm cũng dần bắt kịp tiêu chuẩn quốc tế, hướng đến các chứng chỉ quốc tế, ứng dụng nền tảng số, và thực hành trực tuyến. Thời gian đào tạo trung bình cũng rút ngắn từ 4,5 năm xuống còn 3,5 năm.
Ông Nguyễn Mạnh Hùng, Bộ trưởng Thông tin và Truyền thông cho biết nhằm hỗ trợ các trường đại học, Bộ sẽ thực hiện báo cáo hàng năm về nhu cầu nhân lực CNTT và công nghệ số gửi đến các trường. Ngoài ra, Bộ cũng thúc đẩy nhu cầu nhân lực số qua việc đẩy mạnh chuyển đổi số và phát triển ngành công nghiệp bán dẫn, đồng thời hỗ trợ, khuyến khích các doanh nghiệp công nghệ số mở rộng chinh phục thị trường quốc tế, đưa Việt Nam trở thành trung tâm chuyển đổi số toàn cầu.
Ông Nguyễn Thanh Tuyên, Phó Cục trưởng Cục Công nghiệp Công nghệ Thông tin và Truyền thông trực thuộc MIC, nhận định ICT là một trong ba ngành sụt giảm nhân sự nhanh nhất trong 5 năm vừa qua, thất thoát 23%. Được biết khoảng 380.000 lao động lĩnh vực ICT mất việc kể từ 2022, chiếm 1,9% nguồn nhân lực toàn cầu.
Theo Layoffs.fyi, trang tin chuyên theo dõi các đợt sa thải ngành công nghệ, số lượng lao động mảng công nghệ bị sa thải trong năm 2023 cao hơn cả số liệu năm 2020 và 2021 cộng lại. Trong 12 tháng trở lại đây, Amazon là tập đoàn sa thải nhiều nhân sự nhất: 27.000 người. Tiếp đến là Meta với 21.000 nhân sự, Google với 12.000 và Microsoft với 11.000.
Việt Nam không nằm ngoài xu hướng trên. CNTT là một trong ba ngành nghề đánh mất nhân lực nhanh nhất trong 3 năm trở lại đây. Cụ thể, các doanh nghiệp tại Thành phố Hồ Chí Minh thất thoát hơn 22% lao động; trong khi 14,7% các doanh nghiệp tại Hà Nội đều giảm mức lương thưởng.
Theo bà Nguyễn Thị Thu Giang từ Navigos Group, các công ty bắt đầu siết quy định tuyển dụng, tạo sức ép lên các ứng viên tìm kiếm việc làm ngành CNTT. Theo bà, nhiều ứng viên còn thiết kỹ năng mềm và ngoại ngữ và chính sự thiếu linh hoạt tạo ra nhiều rào cản hơn cơ hội cho những người này.
Mặc dù làn sóng sa thải nhân sự CNTT còn tiếp diễn, nhiều vị trí vẫn cần nhiều nhân lực như trí tuệ nhân tạo (AI) hay kỹ thuật điện toán đám mây.
Huỳnh Trọng Nhân
(Lược dịch)