Khách sạn tượng trưng cho quyền lực Nam Tư trước đây, nơi từng đón tiếp tổng thống và giới hoàng gia, giờ chuẩn bị bán cho chủ mới để xây khu phức hợp căn hộ - khách sạn thượng lưu.

Khách sạn Jugoslavija tại Belgrade, Serbia - Ảnh: Katarina Baletic/BIRN
Khách sạn Jugoslavija (tên Nam Tư theo tiếng Serbia) đã được bán với giá 3,2 tỷ dinar, tương đương 27 triệu euro, hôm 22/3 vừa qua. Bên mua là MV Investment, công ty con của Millenium Team. Đây là một trong các động thái tuyên bố phá sản từ phía Danube Riverside.
Hoàn tất thương vụ, Millennium Team thông báo đã thay đổi chi tiết kế hoạch điều hành, hướng tới xây dựng khu phức hợp dân cư và kinh doanh đi kèm khách sạn thượng lưu. Tổng đầu tư cho 4 năm tới lên đến khoảng 400 triệu euro.
Vào tháng 9/2023, chính quyền Thành phố Belgrade công bố bản thảo kế hoạch phát triển đô thị cho khu vực nơi khách sạn toạ lạc. Theo đó, công trình mới sẽ là khu phức hợp căn hộ - văn phòng doanh nghiệp với chiều cao 155 mét. Nhiều công dân và chuyên gia đã lên tiếng phản đối cả vấn đề chiều cao toà nhà lẫn vấn đề xây mới. Chủ đề mất đi mảng xanh và bảo tồn các di sản văn hoá cũng được thảo luận sôi nổi.
Tổ chức Ministarstvo Prostora cho rằng dự án không tuân thủ quy định hiện hành và giá trị văn hoá của khách sạn cần được đánh giá đúng đắn hơn. Được biết Khách sạn Jugoslavija bị thiệt hại khá nặng sau vụ đánh bom của NATO năm 1999, nội thất hoặc bị phá huỷ hoặc bị biến dạng hoàn toàn; đây được bên xúc tiến dự án lấy làm lý do cho quyết định xây mới.
Khách sạn Jugoslavija toạ lạc gần đường đi bộ bờ kè dọc Sông Danube ở New Belgrade, khu vực nội thành Belgrade. Khách sạn này nổi tiếng vì có một trong những chiếc đèn chùm lớn nhất thế giới, làm từ 40.000 viên pha lê Swarovski và 5.000 bóng đèn. Đèn chùm cũng được bán kèm theo khách sạn.
Cho đến ngày 24/12/2011, toà nhà được xem xét đưa vào danh mục di sản văn hoá đủ điều kiện bảo vệ. Tuy nhiên, Viện Bảo vệ Tượng đài sau đó xoá tên khách sạn khỏi danh sách.
Là công trình do Ladislav Horvat thiết kế năm 1947, Jugoslavija từng bị dừng thi công trong thời gian dài trước khi tiếp tục xây dựng vào năm 1961. Khách sạn sau đó khai trương tháng 07/1969. Nikola Milikic cho biết Khách sạn Jugoslavija là khách sạn lớn nhất Nam Tư lúc bấy giờ, đóng vai trò “biểu tượng cho sức mạnh của quốc gia không chỉ ở mặt tài chính, mà còn ở mặt chính trị và văn hoá”.
Khách sạn cao 7 tầng, có 1.500 phòng, trong đó có 600 phòng nghỉ tập hợp thành 23 dãy với tổng cộng 1.100 giường ngủ. Có thể điểm qua một số nhân vật nổi tiếng từng đặt phòng tại đây như: cố Nữ hoàng Elizabeth của Anh; phi hành gia Neil Armstrong, tổng thống Richard Nixon và Jimmy Carter của Mỹ; hay lãnh tụ Muammar Gaddafi ủa Libi. Vào những năm 1990, ca sĩ Svetlana Raznatovic “Ceca”, vợ của ông trùm Arkan - Zeljko Raznatovic, mở cửa hàng quần áo trong khách sạn. Tháng 5/1999, khách sạn bị đánh bom. Ngày hôm sau, Bộ trưởng Ngoại giao Anh phát biểu Jugoslavija là mục tiêu lý tưởng vì đó là tổng hành dinh của lực lượng bán quân sự do Raznatovic cầm đầu.
Millennium Team, chủ mới của khách sạn, cũng có tên tuổi trong ngành xây dựng tại Serbia. Công ty này có lịch sử hợp tác lâu dài với Đảng Tiến bộ cầm quyền và Đảng Xã hội, cũng như với ngành hạ tầng dầu khí, đồng thời liên đới dự án Belgrade Waterfront đầy tranh cãi, chính là dự án có tiếng của Tổng thống Aleksandar Vučić nhận tài trợ từ các nước Ả Rập Trung Đông.
Chủ sở hữu Millennium Team là Ivan Bosnjak và Stojan Vujko. Cả hai từng xuất hiện trong video quảng bá chiến dịch tranh cử năm 2012 của Đảng Xã hội, chính đảng của chính trị gia máu mặt Slobodan Milošević. Millennium Team là một trong số những công ty tư nhân được thầu các dự án công béo bở, trong khi tích cực ủng hộ tài chính cho lực lực lượng cảnh sát, theo Hệ thống Điều tra và Công bố Vùng Balkan (BIRN) tiết lộ năm 2020. BIRN cũng cho biết công ty này nhận mức trợ cấp lớn nhất cho các dự án xây dựng khách sạn, lên tới 10,1 triệu euro.
Huỳnh Trọng Nhân
(Lược dịch)