Xuất thân từ một khu ổ chuột tại Lagos, Olamide hiện đã trở thành một trong những ngôi sao âm nhạc lớn nhất tại Châu Phi. Hiện anh còn dự định lan toả âm nhạc của mình đi khắp thế giới.
Chân dung rapper Olamide - Ảnh: Emmyshotz
Bariga, vùng đô thị phía Bắc Lagos, Nigeria, với dân số hơn 700.000, là khu vực khét tiếng vì những khu nhà xập xệ, những băng đảng hoành hành - và vì những âm thanh táo bạo dần biến thành một nét rất riêng trong nền âm nhạc Nigeria. Và ngôi sao Olamide là một trong những nhân tố thúc đẩy bước chuyển mình đó. Thật khó có thể hình dung được 13 năm trước, anh chỉ là cậu bé khi ấy hãy còn lang thang trên đường phố Bariga tìm cho mình một lối thoát.
Olamide giờ đây ngồi bình thản trong căn nhà của mình tại Lagos hồi tưởng: “Sinh tồn quả là việc rất khó. Bariga không khác những khu ổ chuột trên thế giới, từ Mumbai cho đến New York hay London, là bao. Chuyện ăn đủ ba bữa một ngày đôi khi là một vấn đề vô cùng lớn đối với gia đình tôi. Điều đó cho tôi động lực làm việc, thúc đẩy tôi đi tìm hiểu nhiều nền văn hoá khác.”
Tuy trưởng thành với các huyền thoại hát tiếng Yoruba như Wasiu Ayinde Marshal và Sunny Adé, Olamide Adedeji lại lấy cảm hứng từ giọng rap gầm gừ của DMX và lời nhạc cực chất của Jay-Z.
Hiện quảng cáo có mặt Olamide được dán trên nhiều tuyến buýt tại London trong khi các bài nhạc của anh được hàng triệu lượt stream. Đó là những bản Afropop xen kẽ những bài dance với lời nhạc Yoruba hòa một chút tiếng Anh.
Đĩa đơn tạo hit đầu tiên của anh, Eni Duro, với đa phần lời nhạc bằng tiếng Yoruba, ra mắt năm 2010. Lúc đó anh hãy còn loay hoay giữa học đại học và sự nghiệp âm nhạc. Anh tạm gác lại việc học vào năm thứ ba để chuyên tâm cho đĩa đơn đầu tiên, vốn phát hành đúng thời điểm nền âm nhạc Nigeria xảy ra những biến chuyển tuy nhỏ nhưng lại có tác động rất lớn về sau. Nếu trước đây, những bản nhạc viết lời bản ngữ chỉ chiếm phần nhỏ trên thị trường, thì lúc đó, một thế hệ rapper mới nổi lên ở Lagos đại lục - vốn tách biệt với khu vực bờ biển và hải đảo giàu có hơn - bắt đầu tạo nên những bản hit sôi nổi với lời rap tả thực. Nổi hơn cả là Eni Duro, và tất nhiên Olamide trở thành một trong những gương mặt tiêu biểu của thế hệ mới này.
Một năm sau bản hit Eni Duro, anh phát hành album đầu tay Rapsodi và được nhiệt liệt tán thưởng. Album thứ hai, YBNL, phát hành năm 2012, bắt đầu một chuỗi các album liên tục ra mắt mỗi năm, cho đến Lagos Nawa năm 2017.
“Mới đầu, tôi chỉ là một đứa trẻ thể nghiệm với âm nhạc: tôi hát lên nỗi lòng của mình ở một thời điểm nhất định,” anh hồi tưởng. Nhưng đến khoảng 2015, âm thanh của Olamide có phần chỉn chu hơn, phù hợp với các sàn nhảy: “Tôi tự dặn mình là hãy gác lại nhạc rap và tập trung làm những bản hit vũ trường.”
Những bài như Bobo, Lagos Boys, hay Wo!! cho thấy anh đã chuyển mình từ một rapper sang một ngôi sao nhạc pop nhẹ nhàng như thế nào. Tuy anh là người có đầu óc tính toán như vậy, và ngay cả khi Afrobeats trở thành một hiện tượng toàn cầu vài năm trước đây, Olamide chưa hề có ý định hợp tác với các tên tuổi nổi tiếng để đưa thương hiệu của mình lên thị trường nhạc quốc tế. Anh giải thích: “Tôi không tuyệt vọng hay túng quá hóa liều, tôi muốn thành công. Tôi là một người có chất riêng, và đó sẽ là thương hiệu của tôi.”
Song, vào năm 2020, Olamide bắt đầu mở rộng thị phần của mình khi chốt thương vụ với hãng thu âm và phát hành Empire. Nima Etminan, giám đốc điều hành hãng đĩa, đã cùng người sáng lập Ghazi Shami đến tận Nigeria gặp mặt ngôi sao tiềm năng. Nima sau đó nhớ lại: “Tôi được chứng kiến tình yêu và sự mến mộ người ta dành cho anh, không đơn thuần vì anh là một nhạc sĩ mà còn bởi anh là hình mẫu cho giới trẻ. Tuy đã phát hành nhiều tác phẩm, anh hãy còn rất nhiều tiềm năng phát triển thành một nghệ sĩ toàn cầu.”
Theo thoả thuận, Olamide sẽ được quyền phát hành nhạc qua hãng riêng của anh trong khi Empire được quyền phân phối các tác phẩm của anh trên thị trường toàn cầu. Thế là anh tiếp tục ra mắt hàng loạt những bản nhạc mới. Năm ngoái, anh đã cho ra mắt Carpe Diem, một album giai điệu nhẹ nhàng và lời nhạc thắp lên tia hy vọng vượt qua nghịch cảnh. Mới đây thôi, anh lại tiếp tục thay đổi hình ảnh qua album thứ 9, UY Scutti, với những bài hát quyến rũ về tình yêu. Anh cho biết: “Tôi chỉ muốn được tự do thể hiện bản thân, như một chú chim vậy. Tôi chỉ muốn đi vào phòng thu nói lên hết nỗi lòng của mình. Vậy là tôi đã trở về những ngày đầu làm nhạc: sáng tác với bất kỳ những gì trong tâm tư mình.”
Olamide vẫn còn giữ liên lạc với những người anh làm quen khi còn ở Bariga. Nén một nụ cười, anh kể: “Tôi có lên Facebook nhắn tin cho họ, nhưng đa số họ nghĩ rằng đây là tài khoản giả. Họ không tin đó là tôi và bảo tôi đừng nên nhắn tin cho họ nữa.” Vẻ mặt của anh có chút thay đổi khi được hỏi liệu anh có cảm thấy mặc cảm hay không khi là một trong số ít những người thoát khỏi khu ổ chuột: “Không may là tôi chỉ có thể giúp chính mình.” Anh cho biết rằng anh đang lên kế hoạch tổ chức các chương trình từ thiện vào năm 2022 nhằm giúp đỡ những cộng đồng nghèo khó.
Trong bài Triumphant từ album Carpe Diem, Olamide có rap về việc “thay đổi cách nhìn nhận về giới trẻ khu ổ chuột”, một chủ đề anh vẫn còn trăn trở. Nhận xét về lời bài hát đó, anh nói: “Tôi thấy đó là điều hệ trọng. Nhiều người vẫn chưa hiểu rõ về những khu ổ chuột. Họ nghĩ rằng tại đó chỉ có những tên sừng sỏ và bạo lực, nhưng không phải vậy. Lớn lên trong khu ổ chuột không chỉ là lớn lên với súng đạn, đao kiếm, và những hiểm nguy, mà còn là học được cách lựa chọn và cư xử khôn khéo. Nếu đủ khôn ngoan, bạn sẽ tự giúp bản thân trở nên tốt hơn. Tôi không muốn nói rằng người sống tại khu ổ chuột thấp kém hơn hay phải so bì với ai cả. Điều quan trọng nhất là biết lo cho mình và tin tưởng điều mình làm.”
Huỳnh Trọng Nhân
(Lược dịch)