H₃BO₃ - boric acid hay orthoboric acid là chất bột màu trắng, hòa tan trong nước. Khoáng chất của H₃BO₃ trong tự nhiên có tên gọi là Sassolite.

H₃BO₃ là một acid có tính acid rất yếu. pKa H3BO3 = 9,24, chỉ nhỉnh hơn tính acid của HCN (pKa = 9,35) chút ít và yếu hơn vài trăm lần so với H₂S.

H₃BO₃ lần đầu tiên được điều chế từ borax bởi Wilhelm Homberg vào thế kỉ XVIII, tuy nhiên các borax đã được sử dụng từ thời cổ đại với các tác dụng bảo quản thực phẩm (hàn the) hay làm sạch bề mặt...

H₃BO₃ tan tốt trong nước sôi, ở nhiệt độ cao hơn bị phân hủy thành HBO₃ (meta boric acid) và H₄B₂O₇ (pyroboric acid) và cuối cùng tạo thành boron trioxide B₂O₃.

Phản ứng của H₃BO₃ với các ancol, chẳng hạn C2H5OH tạo thành các borate ester như (C₂H₅O)₃B, khi đốt cháy tạo thành ngọn lửa màu xanh lục tuyệt đẹp.

H₃BO₃ không có độc tính quá mạnh như các chất độc phổ biến trong văn hóa đại chúng, tuy nhiên khi tiếp xúc với H₃BO₃ lâu dài có thể xuất hiện tình trạng suy thận, một số trường hợp ghi nhận cả tình trạng teo tinh hoàn.

Trong công nghiệp, H₃BO₃ được sử dụng cho sản xuất sợi thủy tinh dạng dệt. Ngoài ra, H₃BO₃ cũng được sử dụng để làm nguyên liệu sản xuất phân bón, nguyên liệu trong sản xuất màn tinh thể lỏng LCD...

Trong y tế, H₃BO₃ được sử dụng làm chất khử trùng ở nồng độ thấp, ngoài ra nó còn có tác dụng kháng nấm.

H₃BO₃ cũng được sử dụng để làm chất bảo quản, chống nấm mốc, mối mọt, gián.

Cuối cùng, đặc biệt nhất, H₃BO₃ được gọi là món quà "tử thần" với lũ gián vì khi chúng ăn phải H₃BO₃, hợp chất này sẽ ảnh hưởng tới trao đổi chất và phá hủy từ bên trong gián. Gián lại có tập tính ăn thịt đồng loại, do đó những con gián ăn phải gián đã tèo vì H₃BO₃ cũng sẽ ra đi vì hợp chất này.

Nguyễn Như Mai Hương
Giáo viên Hóa học - Trường Quốc tế Á Châu