Trương Ba và Đế Thích có quan niệm rất khác biệt về ý nghĩa sự sống. Trương Ba cho rằng sống chỉ có ý nghĩa khi được là chính mình vì nếu sống nhờ trong thân xác người khác thì tính cách, phẩm chất của con người sẽ bị lấn át và mờ nhạt dần đi. Đế Thích thì ngược lại, cho rằng sống nhờ vào thân xác người khác và sống không được là chính mình là việc bình thường, chỉ cần được sống là tốt. Thực chất, tác giả Lưu Quang Vũ đã mượn cuộc đối thoại giữa hồn Trương Ba và Đế Thích để đặt ra một vấn đề mang tính thời đại - vấn đề hạnh phúc của con người. Con người là một thể thống nhất, bên trong và bên ngoài phải hòa hợp, thống nhất với nhau. Khi bị chi phối bởi những nhu cầu bản năng, con người không nên đổ lỗi cho thân xác và tự vỗ về rằng mình có một tâm hồn đẹp. Rất khó để có thể sống là chính mình, được thể hiện mình nguyên vẹn nhưng sống không được là chính mình thì cuộc sống ấy vô nghĩa. Trương Ba ý thức được tình cảnh “bên trong một đằng, bên ngoài một nẻo” của mình và thấm thía được nỗi đau vênh lệch trầm trọng giữa hồn và xác, đồng thời, càng quyết tâm giải thoát bản thân khỏi tình trạng ấy. Như vậy, con người cần giải quyết tốt mâu thuẫn giữa nhu cầu của tâm hồn và thể xác để có thể được là chính mình, nguyên vẹn và hạnh phúc.

Nguyễn Hoàng Thịnh
Giáo viên Văn học - Trường Quốc tế Á Châu