Bản ghi âm cuộc trao đổi giữa trung tâm điều khiển không lưu và hai máy bay gặp nạn tại Sân bay Haneda, Tokyo, cho thấy chỉ có chuyến bay chở khách của Japan Airlines (JAL) được lệnh hạ cánh. Trong khi đó, máy bay tuần duyên trên cùng đường băng lại không được cho phép cất cánh.
Cảnh sát và cứu hoả tập trung xung quanh máy bay tuần duyên Nhật Bản bị cháy rụi - Ảnh: Kyodo News
Buổi tối 02/01, sau khi quả cầu lửa bùng lên trên đường băng; chuyến bay JAL 516 tiếp tục trượt dài, toả khói xám xịt. Trong vòng chưa đến 20 phút, toàn bộ 379 hành khách và thành viên phi hành đoàn đã thoát nạn thành công bằng cầu trượt khẩn cấp. Cơ trưởng máy bay tuần duyên loại Bombarder Dash-8 bị thương nhưng vẫn thoát thân an toàn, trong khi 5 thành viên còn lại đều tử vong. Theo phía cảnh sát, 17 hành khách trên JAL cũng bị thương nhẹ.
Được biết chuyến bay JAL cất cánh từ Sân bay Shin Chitose ở Sapporo còn máy bay Bombardier chuẩn bị vận chuyển nhu yếu phẩm tiếp tế cho Niigata - khu vực vừa hứng chịu trận động đất kinh hoàng ngày 01/01 khiến ít nhất 60 người thiệt mạng.
Ảnh chụp Sân bay Haneda sáng 03/01 cho thấy xác hai máy bay bị cháy nằm trên đường băng: chuyến bay JAL 516 (góc dưới bên phải) và máy bay tuần duyên (góc trên bên trái) - Ảnh: Kyodo News
Toàn bộ hành khách và phi hành đoàn trên chuyến JAL bỏ lại hành lý và nhảy lên cầu trượt khẩn cấp ra ngoài. Thời gian sơ tán ít hơn 20 phút đã được nhiều chuyên gia hàng không hoan nghênh. Một số đoạn video do hành khách ghi lại cho thấy mọi người lấy khăn tay che kín miệng, cúi người xuống và trật tự tiến về lối thoát hiểm khi khói bắt đầu bủa vây khoang khách. Vài hành khách trả lời phóng viên rằng họ chỉ cảm thấy an toàn khi đến được trảng cỏ cách xa đường băng.
Anton Deibe, hành khách Thụy Điển 17 tuổi, cho hay: “Cả khoang khách tràn ngập khói trong vài phút ngắn ngủi. Chúng tôi cúi rạp người xuống sàn. Rồi cửa thoát hiểm cũng mở và chúng tôi cứ thế nhảy qua đó. Làn khói hăng hắc đến khó chịu.”
Ngay cả khi đã thoát nạn, hành khách trên đường băng vẫn kinh hoàng trước cảnh tượng lửa phừng phực bao trùm máy bay, khiến các buồng động cơ gào rú lên như chuẩn bị cất cánh, theo mô tả của hành khách William Manzione. Phi hành đoàn sau đó có lớn tiếng kêu vị này rời xa đám cháy. Manzione nói: “Tôi thấy nó sắp nổ. Đó là khoảnh khắc đáng sợ nhất đối với tôi và những hành khách khác.”
Vụ hoả hoạn lần này có thể xem là bài kiểm tra cho khoang khách làm từ sợi carbon hỗn hợp vốn được trang bị cho dòng A350 và Boeing 787, thay thế cho lớp vỏ nhôm truyền thống.
Cố vấn an toàn John Cox nhận định: “Đây là vụ cháy máy bay vỏ hỗn hợp lớn nhất theo tôi được biết. Song, chất liệu này đã bảo vệ (hành khách) khỏi ngọn lửa hung tợn, giúp họ có đủ thời gian thoát nạn.”
Bộ Vận tải Nhật hôm 03/01 công bố bản ghi âm tái hiện 4 phút 25 giây trước thảm hoạ. Theo đó, máy bay tuần duyên không nhận được bất cứ hiệu lệnh cất cánh rõ ràng nào. Trung tâm điều khiển cho phép máy bay Airbus A350 hạ cánh trên Đường băng C, đồng thời cảnh báo trên đường băng có máy bay sắp cất cánh. Phi công JAL lặp lại câu lệnh trên.
Máy bay tuần duyên khi đó đang di chuyển đến đường băng và được đài kiểm soát không lưu ra lệnh dừng ở vạch ngừng cuối đường băng. Kiểm soát viên nói máy bay tuần duyên được ưu tiên cất cánh còn cơ trưởng lặp lại lệnh di chuyển đến vạch ngừng. Cuộc hội thoại đến đó là kết thúc. Khoảng 2 phút sau là 3 giây ngừng băng, báo hiệu va chạm diễn ra ngay lúc đó.
Cảnh sát Tokyo đã bắt đầu điều tra theo hướng lỗi nghiệp vụ. Họ cho biết các điều tra viên vẫn đang khám nghiệm những mảnh vỡ vương vãi trên đường băng và tiến hành phỏng vấn các bên liên quan.
Theo Ban An toàn Vận tải Nhật Bản, 6 chuyên gia đã được cử đến xem xét tàn tích hai chiếc máy bay hôm 03/01. Bản tin truyền hình có quay lại cảnh hai cánh máy bay A350 đã bị thiêu rụi như thế nào và thân máy bay gãy vụn ra sao. Máy bay tuần duyên nhỏ hơn giờ chỉ còn là một đống tro tàn. Fujiwara Takuya, một trong những điều tra viên của Ban An toàn, cho biết đội của ông đã thu được và hiện đang phân tích hộp đen dữ liệu chuyến bay và băng thu bên máy bay Bombardier.
Nhóm điều tra dự định sẽ phỏng vấn hai cơ trưởng, các quan chức, và cả nhân viên điều khiển không lưu để tìm hiểu tại sao cả hai máy bay đều có mặt trên cùng đường băng trong cùng thời điểm. Được biết cả hai hiểu lệnh sử dụng đường băng theo hai hướng khác nhau.
Tsutsumi Tadayuki, Tổng Giám đốc Quản lý JAL, phát biểu trong cuộc họp báo hôm 02/01 rằng chuyến bay 516 cố gắng “tiếp cận và hạ cánh theo kiểu thường” và không nhận ra có chiếc Bombardier trên đường băng. Một thành viên cấp cao khác của JAL, ông Aoki Noriyuki, khẳng định chuyến bay 516 đã được cấp lệnh hạ cánh.
Theo bản ghi âm được công bố, các nhân viên điều khiển không lưu cho phép chuyến bay JAL hạ cánh còn máy bay tuần duyên phải chờ lệnh trước khi cất cánh. Nhưng theo tin từ NHK, cơ trưởng tuần duyên cho biết nhân viên kiểm soát không lưu lúc đó đang xác minh lại lệnh.
Được biết 3 đường băng còn lại của Haneda đã mở cửa hoạt động lại bình thường vào tối muộn hôm 02/01; song, khoảng 140 chuyến bay hôm 03/01 vẫn bị huỷ do Đường băng C bị phong toả, theo tin từ Bộ Vận tải. Sân bay ngày 03/01 đã ghi nhận tình trạng quá tải do nhiều du khách quay về sau kỳ nghỉ lễ đầu năm, trong số đó có nhiều người sống sót qua vụ hoả hoạn, qua đêm tại khách sạn gần đó, và giờ mong muốn sẽ được chuyển sang chuyến bay khác.
Haneda là sân bay bận rộn hơn trong số hai sân bay lớn tại Thủ đô Tokyo. Đây là điểm đến của nhiều chuyến bay quốc tế và giới doanh nghiệp cũng chuộng nó hơn bởi gần khu vực trung tâm.
Thảm hoạ tối 02/01 cũng đánh dấu lần đầu tiên một máy bay A350 gặp nạn. Đây là dòng máy bay chở khách cỡ lớn mới ra mắt thị trường năm 2015. Airbus cho biết đã cử các chuyên viên đến hỗ trợ quan chức Nhật và Pháp tại hiện trường. Tập đoàn này cũng cho hay máy bay gặp nạn được chuyển giao cho JAL vào cuối năm 2021.
Theo thông tin trên trang web chính thức, JAL hiện đang vận hành 16 máy bay dòng A350-900. Được biết dòng máy bay hai buồng phản lực, hai lối đi khoang khách này được nhiều đơn vị hàng không đường dài đặt mua. Theo Airbus, có khoảng 570 máy bay thuộc loại này đang hoạt động.
Theo APnews