Âm thanh trong “Laurel Hell” khắc hoạ rõ nét cảm giác nửa muốn bung người nhảy múa, nửa muốn rời đi thật xa.
Bìa album “Laurel Hell” - Ảnh: www.metacritic.com
Tuy âm hưởng chủ đạo trong album phòng thu thứ sáu của cô nhạc sĩ người Mỹ gốc Nhật này mang chút hơi hướng pop, nhìn tổng thể, cả đĩa thu vẫn đượm màu sắc buồn bã. Cứ như thể Mitski là một cô bé thích nhạc indie dựa vào tường, lạc lõng giữa buổi tiệc. “Mọi người sống thế nào, sao họ lại có thể tiếp tục sống ngày qua ngày?” - lời cô cất lên trên nền nhạc thấm đẫm chất 1980 trong bài “Love Me More”. “Sau khi hát xong bài này, tôi phải tìm một điều gì đó khác níu tôi lại cuộc sống …”
Hai cảm xúc giằng co, nửa muốn nhảy theo điệu nhạc, nửa muốn rời khỏi buổi tiệc, thống trị “Laurel Hell”. Nhịp điệu sôi động ở những bản như “Love Me More” được cân bằng lại với những âm sắc bi ai ở “I Guess” và “Everyone” - cứ như thể cô vào phòng vệ sinh và khoá chặt cửa lại, mặc cho buổi tiệc bên ngoài vẫn xập xình vậy. Cô hát lên nỗi lòng đầy mâu thuẫn của chính mình: “Mọi người bảo đừng đi hướng đó, nên tôi nói vâng, tôi nghĩ mình sẽ làm vậy; và rồi tôi lại để cánh cửa mở vào khoảng tối…”
Vì cha cô làm việc cho chính phủ, từ nhỏ Mitski đã từng sinh sống tại nhiều quốc gia khác nhau, từ Thổ Nhĩ Kỳ, Trung Quốc, Malaysia, Cộng hoà Séc, cho đến Cộng hoà Dân chủ Congo, trước khi định cư tại Mỹ - nơi cô theo học nhạc viện Purchase. Có lẽ vì vậy mà nhạc của cô cũng chu du từ giai điệu này qua giai điệu khác, từ thể loại này sang thể loại khác, tỏ ra cao ngạo trước những gì mãi lặp đi lặp lại dễ tìm thấy ở âm nhạc hiện đại. Kiến thức về nhạc cổ điển giúp Mitski tự tin thể hiện các nghịch âm và tiếng ồn (có thể thấy rõ tình yêu của cô dành cho Stravinsky qua sự kết hợp này) qua lời nhạc có thể kịch tính, có thể bộc lộ sự xa cách. Thông thường, Mitski chọn cả hai hướng đi.
Nhờ luyện tập từ nhỏ bằng cách hát theo những ca sĩ như Whitney Houston và Mariah Carey, Mitski sở hữu chất giọng khoẻ và sắc, biểu lộ được nội tâm đầy cam chịu và ưu uất. Một bài hát từ album “Lush”, 2012, có đoạn “Tôi hy vọng người rời xa tôi trước lúc bình minh, để tôi có thể ngắm nó một mình”. Lời hát chua cay “mẹ anh chẳng bao giờ chấp nhận cách mẹ tôi nuôi dạy tôi, nhưng tôi thì có, rốt cục tôi đã ngộ ra” trong album năm 2014 giúp cô giành được danh hiệu “thi sĩ thanh niên xuất sắc thế kỷ 21” đến từ NPR.
Ca sĩ Mitski - Ảnh: pitchfork.com
Sau khi album thứ năm “Be The Cowboy” (2018) đưa tên tuổi của cô vào giới ngôi sao, Mitski có trả lời phỏng vấn: “Tôi từng rất sợ, từng thấy bản thân mình có thể bị cuốn theo trào lưu, từng nghĩ mình rồi sẽ có lúc cho ra những sản phẩm âm nhạc mà bản thân chẳng quan tâm mấy.” Nỗi lo lắng này được trực tiếp nhắc đến trong bài “Working for the Knife” (tạm dịch: “Phục tùng lưỡi dao”) trong “Laurel Hell”. Mitski hát: “Tôi khóc lúc phim bắt đầu, chắc là do tôi ước mình cũng sáng tạo được một thứ gì đó. Nhưng thật sự tôi chỉ đang phục tùng lưỡi dao mà thôi.” Ngoài ra, nỗi lòng của cô ca sĩ còn được thể hiện qua hàng loạt lớp nhạc synth xô đẩy, tranh chấp nhau trong bài “Valentine, Texas”.
Nét thánh thót đượm buồn trong chất giọng của Mitski dễ làm ta liên tưởng đến Julee Cruise, vốn cũng tạo nên bầu không khí lạ kỳ tương tự. Chất giọng này được dịp toả sáng trong “Stay Soft” - một bản nhạc với nhịp điệu mạnh mẽ trên nền disco sôi động - và hừng hực trong bài hát về sự phản bội “Should’ve Been Me”. Giọng ca trong bài là một sự pha trộn kỳ lạ giữa “Lust For Life” của Iggy Pop và “Part-Time Lover” của Stevie Wonder trên nền piano mang âm hưởng Abba, cũng là một trong số vài bài trong album “Laurel Hell” mất đi khí chất riêng của Mitski. Có thể thấy cô thử nghiệm nhiều âm điệu mới lạ hơn trong bản thu lần này mà không cần quan tâm chúng ăn khớp với nhau ra sao. Điều này tạo ra một trải nghiệm hết sức tự do, song đôi lúc cũng khiến ta dễ lạc lối. Tuy nhiên, người hâm mộ trung thành của cô chắc chắn vẫn sẽ trầm ngâm, đồng cảm, và thích thú với thành quả sáng tạo mới nhất này.
Huỳnh Trọng Nhân
(Lược dịch)