Theo Giáo sư tâm lý học Shana Carpenter tại Đại học Bang Iowa, bất kể bạn đang ôn bài thi hay luyện một thú vui mới, chỉ cần thực hiện kỹ thuật dãn cách và gợi nhớ là bạn sẽ thành công.
Học sinh đang học tại Đại học Bang Iowa - Ảnh: Christopher Gannon
Carpenter là tác giả chính bài báo khảo sát các nghiên cứu trải dài hơn 100 năm về việc học tập được đăng trên tạp chí “Nature Reviews Psychology”.
Cô cho biết: “Lợi ích của kỹ thuật dãn cách và gợi nhớ đã được chứng minh hết lần này đến lần khác trong phòng thí nghiệm, lớp học, chốn công sở. Tuy nhiên, chúng tôi vẫn đăng bài viết này vì hai kỹ thuật nói trên vẫn chưa thật sự phổ biến rộng rãi. Nếu ta thực hiện chúng thường xuyên hơn, khối lượng học tập cũng sẽ theo đó mà tăng lên.”
Trong bài báo, Carpenter cùng cộng sự định nghĩa dãn cách là phương pháp chia việc học thành từng phần nhỏ. Cách làm này trái ngược với phương pháp học dồn vào đêm trước ngày thi. Trong một nghiên cứu, các sinh viên y khoa được huấn luyện phẫu thuật trong 3 tuần thực hành tốt hơn và nhanh hơn so với các sinh viên được huấn luyện cùng nội dung trong vòng một ngày. Kết quả thể hiện rõ ở cả bài thi cách kỳ huấn luyện 2 tuần lẫn 1 năm.
Carpenter cho biết tuy không có quy luật thời gian dãn cách tối ưu giữa các buổi ôn luyện, nghiên cứu cho thấy sẽ hữu hiệu hơn nếu ta lặp lại việc ôn luyện sau khi quên một phần (chứ không phải toàn bộ) những gì đã học được.
Gợi nhớ là kỹ thuật tái hiện những gì đã học tập trước đây. Ta có thể sử dụng thẻ nhớ, làm các bài luyện tập và viết văn với các gợi ý mở, nhận thức những gì ta biết và chưa biết. Nhóm tác giả nhấn mạnh những ai được đánh giá hay nhận được phản hồi về những lỗi sai ngay sau khi mắc phải sẽ học tốt hơn.
Hơn 200 nghiên cứu chỉ ra rằng nhìn chung, những ai thực hiện kỹ thuật gợi nhớ sẽ ghi nhớ lâu hơn những người học cách ghi nhớ khác (ví dụ như đọc lại sách chẳng hạn).
Nhóm tác giả cũng nhận định những ai kết hợp kỹ thuật dãn cách và gợi nhớ sẽ có khả năng ghi nhớ cao nhất. Carpenter nói: “Quên là điều rất bình thường; bạn không thể ngăn việc đó được. Tuy nhiên, bạn có thể làm chậm quá trình quên lãng bằng cách thực hành kỹ thuật dãn cách và gợi nhớ.”
Vấn đề với bút dạ quang
Carpenter cũng cho biết những ngộ nhận về việc học là một phần trong các nguyên do khiến kỹ thuật dãn cách và gợi nhớ không phổ biến: “Lầm tưởng lớn nhất có lẽ là việc học càng dễ thì càng hiệu quả. Bạn sẽ nhớ lâu hơn và học hiệu quả hơn nếu bạn kiên trì vượt qua những thách thức thay vì lúc nào cũng chọn cách học dễ dàng.”
Dùng bút dạ quang tô nổi phần quan trọng hay đọc lại sách giáo khoa thường dễ làm hơn là viết câu trả lời cho những câu hỏi luyện tập. Song, nếu không có những bài tập kiểm tra lại kiến thức đã học, người học sẽ bị rơi vào trạng thái “học ảo”, tưởng là đang học mà thực chất không đọng lại được gì.
Carpenter thừa nhận nhiều người ngại bị sai và không thật sự thông suốt những gì họ đọc được. Họ cảm thấy bất an, sợ thất bại, hay mong muốn né tránh các cảm xúc tiêu cực khác. Nhưng rồi đến các kỳ thi hay đến hạn thuyết trình trước công ty, cuối cùng họ cũng phải động đến các kiến thức, kỹ năng mà họ chưa nắm vững.
Ứng dụng vào lớp học
Carpenter cho biết cô dùng các công cụ số (như bài trắc nghiệm trực tuyến, câu hỏi nhấp chuột trả lời…) để tích hợp phương pháp gợi nhớ và dãn cách vào các lớp đại học của mình. Ngoài ra còn rất nhiều cách ứng dụng khác.
Cô lấy ví dụ về một giáo viên toán ở tiểu học được nêu ra trong hội thảo gần đây. Vài ngày sau bài giảng về phân số, giáo viên này yêu cầu học sinh nhắc lại những gì các em nhớ về phân số. Đó là một câu hỏi mở dùng trong hoạt động chung cho cả lớp. Carpenter nói: “Càng trả lời nhiều bao nhiêu, các bạn càng nhớ bài học bấy nhiêu. Và các bé nói về phân số một cách vô cùng thích thú.”
Cô cũng chia sẻ tại một trường cấp hai khác, giáo viên thường xuyên chiếu các câu hỏi luyện tập lên màn hình để học sinh ghi lại câu trả lời vào thẻ ghi nhớ. Sau đó, các em sẽ tự mình kiểm tra xem câu trả lời mình ghi có đúng hay không rồi trao đổi với các bạn khác trong nhóm.
Carpenter nhấn mạnh cả hai giáo viên nêu trên đều không cho điểm những hoạt động này. Họ đưa ra các bài tập ít hoặc không ảnh hưởng đến kết quả học tập để trao cho học sinh cơ hội thật sự học tập và nhận ra được mắc lỗi mà một phần rất quan trọng trong quá trình hiểu biết - bài học chắc chắn giúp ích rất nhiều cho các em khi vào đời sau này.
Carpenter nhận xét: “Học cách học đúng sẽ đảm bảo sau khi hoàn thành chương trình học cơ sở, dù đi bất cứ đâu, bạn cũng sẽ học hỏi thêm nhiều điều mới và ngày càng thành công hơn.”
Huỳnh Trọng Nhân
(Lược dịch)