Nghiên cứu cho thấy đau tim đang trở nên phổ biến hơn ở những người trưởng thành dưới 50 tuổi và hậu quả còn tồi tệ hơn đối với phụ nữ.
Ảnh: www.hackensackmeridianhealth.org/
Nhiều bằng chứng cho thấy ngày càng có nhiều người trẻ gặp vấn đề về tim so với những thập kỷ trước, và nguyên nhân là do thói quen sinh hoạt ngày càng tệ hại, cụ thể là chế độ ăn uống kém dinh dưỡng và thiếu vận động. Và một số nghiên cứu cho thấy việc nhiễm Covid-19 như đang “thêm dầu vào lửa”.
Có lẽ xu hướng đáng báo động nhất là mặc dù đau tim sụt giảm ở người lớn tuổi, nhưng tỷ lệ các cơn đau tim ở người trẻ lại đang gia tăng trên toàn cầu, nhiều bác sĩ đã nói với tờ National Geographic rằng đây được xem là một trường hợp khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng.
Các sự kiện gần đây đã nhấn mạnh những lo ngại này. Vào cuối tháng 7, Bronny James, 18 tuổi, con trai cả của ngôi sao bóng rổ nhà nghề Mỹ NBA LeBron James, đã ngã quỵ sau khi bị ngừng tim trong buổi tập bóng rổ tại Đại học Nam California.
Ngừng tim không giống đau tim, nhưng sự kiện này và một số sự kiện khác giống vậy đã dấy lên những câu hỏi rộng hơn về sức khỏe tim mạch và người trẻ.
Ông Ron Blankstein, bác sĩ tim mạch tại Bệnh viện Brigham and Women's và giảng viên y khoa tại Trường Y Harvard ở Boston cho biết: “Người trẻ không hề miễn nhiễm đối với tình trạng ngừng tim hoặc đau tim, nhưng nhiều người cho rằng đây vẫn là căn bệnh của người già. Tuy nhiên, điều thực sự quan trọng mà người trẻ cần biết là phần lớn bệnh tim mạch có thể ngăn ngừa được nếu bạn làm đúng các bước.”
Đau tim gia tăng ở người trẻ
Ngừng tim, triệu chứng mà Bronny James mắc phải, xảy ra khi tim mất chức năng và đột ngột ngừng đập. Hiện tượng này khác với đau tim, đau tim xảy ra khi máu chảy vào tim rồi bị tắc nghẽn một phần hoặc hoàn toàn.
Vì ngừng tim có thể do một số tình trạng gây ra, chẳng hạn như bệnh cơ tim (do cơ tim dày lên), bệnh suy tim, rối loạn nhịp tim (do nhịp tim không đều), và bệnh đau tim, rất khó để các bác sĩ nghiên cứu và xác định xem liệu tình trạng này có trở nên phổ biến hơn ở người trẻ hay không.
Nhưng nghiên cứu cho thấy đau tim, hay còn gọi là nhồi máu cơ tim, đang gia tăng ở người trẻ. Các triệu chứng thường gặp bao gồm đau hoặc khó chịu ở vùng ngực; đau lan sang hàm, cổ, lưng hoặc cánh tay; hụt hơi; xây xẩm mặt mày hoặc ngất xỉu.
Một nghiên cứu dựa trên hơn 2.000 người trẻ nhập viện vì đau tim từ năm 2000 đến năm 2016 tại hai bệnh viện ở Hoa Kỳ cho thấy cứ 5 người trong số đó thì có 1 người từ 40 tuổi trở xuống, và tỷ lệ của nhóm này đã và đang tăng 2% mỗi năm trong thập kỷ vừa qua.
Được xuất bản vào năm 2019 trên Tạp chí Y khoa Hoa Kỳ, nghiên cứu trên cũng phát hiện ra rằng những người từ 40 tuổi trở xuống và mắc bệnh đau tim cũng có khả năng tử vong vì một cơn đau tim, đột quỵ khác hoặc vì các lý do khác giống như người già.
Trên thực tế, sự gia tăng bệnh tim ở người trẻ vào năm 2020 và 2021 là nguyên nhân gây ra hơn 4% độ suy giảm tuổi thọ gần đây nhất ở Hoa Kỳ, theo một bài xã luận được xuất bản vào tháng 3 trên JAMA.
Ai là người có nguy cơ cao nhất?
Vấn đề này không chỉ diễn ra ở Mỹ. Nghiên cứu cho thấy người trưởng thành ở những nước như Pakistan và Ấn Độ cũng bị đau tim ở độ tuổi trẻ hơn. “Bệnh tim mạch không có biên giới quốc tế và các yếu tố nguy cơ cũng vậy,” ông Blankstein nói.
Và mặc dù đau tim thường tấn công nam giới nhiều hơn nữ giới, nhưng các nghiên cứu gần đây cho thấy ngày càng nhiều phụ nữ trẻ bị đau tim hơn so với nam giới trẻ, và hậu quả để lại cho họ còn nặng nề hơn.
Một cuộc điều tra năm 2018 được công bố trên tạp chí Circulation cho thấy tỷ lệ nhập viện vì đau tim ở những người từ 35 đến 54 tuổi đã tăng từ 27% trong giai đoạn 1995-1999 lên 32% trong giai đoạn 2010-2014. Sự gia tăng lớn nhất xảy ra ở phụ nữ trẻ (tăng từ 21% lên 31%) so với nam giới trẻ (tăng từ 30% lên 33%).
Những phụ nữ trẻ trong nghiên cứu trên thường là người da đen và có tiền sử cao huyết áp, bệnh tiểu đường, bệnh thận mãn tính và đột quỵ trước đó.
Các nghiên cứu đã phát hiện ra rằng các bác sĩ lâm sàng có nhiều khả năng bỏ qua các triệu chứng và không chẩn đoán ra được các yếu tố nguy cơ nhất định ở phụ nữ và ít có khả năng kê đơn thuốc giúp họ kiểm soát nguy cơ.
Các yếu tố nguy cơ lớn nhất là gì?
Phần lớn các nghiên cứu cho thấy ngày càng nhiều người, đặc biệt là những người có nguồn gốc chủng tộc và sắc tộc đa dạng, đang phát triển các yếu tố nguy cơ mắc bệnh tim ở độ tuổi trẻ hơn, và hầu hết những người trẻ tuổi, có vẻ khỏe mạnh và bị đau tim thì hầu như luôn có ít nhất một điều kiện cơ bản.
Các yếu tố nguy cơ lớn nhất là cao huyết áp, bệnh tiểu đường, cholesterol cao và béo phì, tất cả đều có thể làm tắc nghẽn và làm hỏng các động mạch và mạch máu mang máu giàu oxy đến tim.
Ông Eugene Yang, bác sĩ tim mạch đồng thời là Chủ tịch của Hội đồng phòng chống bệnh tim mạch của Đại học Tim mạch Hoa Kỳ cho biết: "Mặc dù một vài trong số các tình trạng này có thể là do di truyền, nhưng thường thì chúng được hình thành do các thói quen không lành mạnh trong nhiều năm như chế độ ăn uống kém dinh dưỡng và lối sống ít vận động thường bắt đầu từ thời thơ ấu."
Mặt khác, Covid-19 dường như có tác động tức thời hơn đến sức khỏe tim mạch. Một nghiên cứu năm 2022 được công bố trên Tạp chí vi-rút học Y tế cho thấy các ca tử vong do đau tim đã tăng 14% trong năm đầu tiên xảy ra đại dịch. Sự gia tăng lớn nhất được nhận thấy ở những người trưởng thành từ 25 đến 44 tuổi.
Ông Yang cho biết mọi người đều biết Covid-19 kích hoạt các phản ứng viêm trong cơ thể và khiến máu đặc và dính hơn, điều này có thể khiến người mắc Covid-19 dễ bị đông máu hơn, có thể làm tắc nghẽn động mạch và dẫn đến đau tim. Tuy nhiên, vẫn chưa rõ tại sao người trẻ dường như dễ bị biến chứng tim mạch hơn do Covid-19.
Các yếu tố khác như thuốc lá, cocaine, cần sa và rượu cũng có liên quan đến việc tăng nguy cơ đau tim ở người trẻ.
Người trẻ không nhận thức được nguy cơ của mình
Tuy nhiên, hầu hết người trẻ đều không quan tâm. Một cuộc khảo sát được thực hiện vào tháng 1 bởi Trung tâm Y tế Wexner của Đại học Bang Ohio cho thấy 47% người dưới 45 tuổi không nghĩ rằng họ có nguy cơ mắc bệnh tim; một phần ba số người trưởng thành được khảo sát cho biết họ không biết chắc là liệu mình có bị đau tim hay không.
Tương tự như vậy, chỉ một nửa trong số 3.500 người trẻ tuổi có các yếu tố nguy cơ nghiêm trọng tin rằng họ có nguy cơ mắc bệnh tim trước khi cơn đau tim ập đến; thậm chí một số lượng còn ít hơn được báo cáo cho biết bác sĩ của họ nói với họ rằng họ có nguy cơ mắc bệnh, đặc biệt là phụ nữ.
Các chuyên gia cho biết, khiến những người trẻ tuổi quan tâm đến sức khỏe tim mạch là một thách thức độc nhất vô nhị; họ đang bận xây dựng gia đình và sự nghiệp và là nhóm tuổi ít có khả năng có bảo hiểm y tế nhất.
Nhưng đó không phải là lỗi của họ. Ông Blankstein cho biết hệ thống chăm sóc sức khỏe không được thiết kế để đánh giá và điều trị hiệu quả cho người trẻ mắc bệnh tim, điều này làm gia tăng định kiến của các bác sĩ lâm sàng rằng bệnh nhân trẻ tuổi có nguy cơ mắc bệnh thấp.
Hơn nữa, hầu hết người trẻ bị đau tim sẽ không đủ điều kiện để điều trị cholesterol theo các hướng dẫn hiện tại trước khi cơn đau tim ập đến; phụ nữ thậm chí còn phải đối mặt với khả năng đủ điều kiện thấp hơn so với nam giới, mặc dù có các yếu tố nguy cơ tương tự.
Cách giảm nguy cơ đau tim
Phòng ngừa sớm là then chốt. Bạn càng sống lâu với các yếu tố nguy cơ, bạn càng có nhiều khả năng mắc bệnh tim và gặp phải những hậu quả tồi tệ hơn trong cuộc sống sau này, đặc biệt là nếu không được điều trị.
Bà Mariell Jessup, Giám đốc khoa học và y tế của AHA, cho biết: “Hãy xem xét kỹ các yếu tố nguy cơ của bạn, sau đó phát triển một kế hoạch về cách bạn có thể giải quyết một hoặc nhiều yếu tố trong số đó.”
AHA khuyến nghị tuân theo “8 điều thiết yếu trong cuộc sống” - các biện pháp then chốt mà nếu được thực hành có thể cải thiện và duy trì sức khỏe tim mạch. Chúng bao gồm một chế độ ăn uống lành mạnh, hoạt động thể chất thường xuyên, không hút thuốc lá và ngủ đủ giấc, cũng như kiểm soát cân nặng, cholesterol, lượng đường trong máu và huyết áp.
Ông John Wilkins, Phó Giáo sư y khoa về tim mạch tại Trường Y khoa Feinberg thuộc Đại học Northwestern, cho biết: “Giai đoạn đầu của thời kỳ trưởng thành là một cơ hội phi thường để ngăn ngừa bệnh tim mạch, vốn đi đôi với sức khỏe tổng thể. Chúng ta càng tận tâm giúp những người trẻ đang ở độ tuổi tối ưu này, họ càng có cơ hội sống lâu hơn.”
Hồng Nhung
(Lược dịch)