Theo báo cáo năm 2018, một nửa lượng lương thực sản xuất trên toàn thế giới đến từ 4 trong số 300.000 loại thực vật ăn được. Ba trong số đó - gạo, bắp, và lúa mì - chiếm 86% lượng hàng xuất khẩu.
Christoph Langwallner, đồng sáng lập và CEO của WhatIF Foods, công ty thực phẩm có trụ sở tại Singapore, mong muốn thay đổi cục diện trên. Công ty khởi nghiệp của ông đặt ra chiến lược đa dạng hóa hệ thống lương thực với loại cây được cho là có thể cải tạo đất bạc màu, giảm thiểu lượng nước tưới, cải thiện chế độ ăn cũng như đảm bảo an ninh lương thực: đậu Bambara.
Đậu bambara được trồng tại các vùng bán hoang mạc ở Châu Á và Châu Phi như tại Ghana - nơi WhatIF hợp tác với 1.600 nông dân - Ảnh: CNN
Chịu lạnh và hạn tốt, đậu bambara - loại đậu cùng họ với đậu phộng, đậu Hà Lan, và đậu thận - có nguồn gốc Tây Phi, nhưng hiện được trồng rộng khắp Châu Phi và Châu Á. Vì là giống cây họ đậu, nó có khả năng tiếp nitơ cho đất, khiến đất màu mỡ hơn cho những cây trồng sau. Đậu bambara cũng chứa nhiều đạm, carbohydrat, và chất xơ, cung cấp các axit amin, khoáng, và vitamin cần thiết cho cơ thể.
WhatIF Foods xử lý đậu bambara, nghiền nó thành bột BamNut rồi sử dụng bột này để chế biến mì ăn liền, nước dùng, và sữa. Langwallner hy vọng có thể tạo ra thị trường mới cho loại lương thực này, và “đưa nó vào hệ thống lương thực - thực phẩm”.
Mì ăn liền thân thiện với môi trường
Langwallner, với kinh nghiệm trong ngành thực phẩm, cho biết ông sẽ giới thiệu loại đậu lạ qua sản phẩm quen thuộc: mì ăn liền. Trong năm 2020, hơn 116 tỷ phần mì ăn liền được tiêu thụ trên toàn thế giới.
WhatIF chào bán mì ăn liền của riêng mình tại thị trường Singapore từ năm 2020. Sản phẩm này sử dụng phương pháp gần giống chiên không dầu thay vì chiên mì ngập dầu như các loại mì ăn liền truyền thống. Phương pháp được đăng ký bản quyền này giúp giảm lượng dầu mỡ trong mì WhatIF, cũng như tránh sử dụng dầu cọ - vốn có liên hệ đến vấn đề phá rừng và ô nhiễm đất cũng như nước. Mì WhatIF cũng chứa lượng đạm và chất xơ cao hơn so với các loại mì ăn liền làm từ bột mì.
WhatIF đã cho ra mắt 4 loại mì khác nhau: BamNut, moringa, than tre, và bí đỏ - Ảnh: CNN
Mỗi phần có giá 2,5 USD, mì WhatIF đắt hơn nhiều so với các loại mì phổ biến trên thị trường như Nissin hay Indomie. Song, Langwallner vẫn đặt cược rằng các khách hàng quan tâm đến môi trường, nhất là nhóm Gen Y và Gen Z, sẽ sẵn sàng chi trả mức giá này cho những sản phẩm góp phần vào mục tiêu phát triển bền vững.
Nguồn cung giới hạn
Tuy là loại cây trồng vừa tốt cho sức khoẻ, vừa tốt cho đất, đậu bambara không được trồng đại trà. Sản lượng hàng năm tại Châu Phi hiện chỉ khoảng 300.000 tấn - quá nhỏ so với 776,6 triệu tấn bột mì sản xuất trong năm 2021.
Đó là do đậu bambara không phải là cây lương thực chính, theo Victoria Jideani, giáo sư khoa học thực phẩm tại Đại học Công nghệ Cape Peninsula ở Nam Phi. Bà cho biết nông dân chỉ trồng loại cây này để làm đất màu mỡ và lượng đậu thu được sẽ được sử dụng tại chỗ hoặc bán ở trong phạm vi địa phương.
Tuy vậy, tạo nên một thị trường quốc tế cho đậu bambara sẽ giúp nông dân có thêm động lực đồng thời đảm bảo an ninh lương thực cho các thế hệ sau, nhất là khi biến đổi khí hậu ảnh hưởng xấu đến tương lai nhiều loại cây trồng. Theo Liên Hợp Quốc, cứ mỗi phút, hiện tượng sa mạc hóa và hạn hán lại làm mất đi 23 hecta đất có thể trồng trọt được. Nhiều nghiên cứu cũng đã chỉ ra hạn hán ảnh hưởng đến 40% diện tích đất nông nghiệp. Jideani cho biết nhiều nơi trước đây trồng ngô giờ “chẳng cây nào sống nổi”. Đây là vấn đề cực kỳ nghiêm trọng tại Châu Phi; gần 65% diện tích đất trồng tại đây đã bị thoái hóa.
Nhưng đậu bambara lại là loài chịu hạn, có thể trồng ở nơi đất xấu tại vùng bán hoang mạc, lại còn có khả năng cải tạo đất. Theo Jideani, đây có thể là loài cây giúp cải thiện đất trồng tại Châu Phi.
Jideani cho rằng các công ty như WhatIF có thể tạo ra nhu cầu lớn cho những loại cây trồng “chưa được khai thác tốt” như đậu bambara: “Theo những tương tác giữa chúng tôi với nhà nông thì họ chắc chắn cũng đang tìm một thị trường cho nông phẩm của mình.” Langwallner không phải người duy nhất quan tâm tới tiềm năng loại cây này; Jideani và nhóm của bà đang thử nghiệm các loại thực phẩm làm từ đậu bambara như bánh quy, bánh bông lan, hay thậm chí đậu phụ. Jideani mong chính phủ sẽ tài trợ cho hoạt động sản xuất các sản phẩm từ đậu bambara: “Bất kể loại cây nào có tiềm năng giải quyết các vấn đề tương lai đều cần được nắm bắt và phát triển ngay.”
“Hướng tiếp cận khác biệt”
Hiện tại, Langwallner cùng đồng sáng lập WhatIF Peter Cheetham, một kỹ sư hóa sinh, tự bỏ tiền túi điều hành công ty và gọi vốn từ bạn bè cũng như các nhà đầu tư tư nhân. Nhưng họ muốn thu hút sự chú ý của các nhà đầu tư chính phủ để công ty có thể mở rộng hơn nữa.
Công ty chuẩn bị tiến sát cột mốc nhập 1.000 tấn đậu bambara từ Tây Phi. Langwallner cho biết lượng đậu này tương đương 1.000 hecta đất sẽ được cải tạo vào cuối năm 2023. Được biết công ty đang hợp tác với 1.600 nông dân tại Ghana và có kế hoạch thương lượng với các nông dân ở Nigeria và Malaysia nhằm hướng đến mục tiêu mở rộng trong tương lai.
Các nhà máy sản xuất của WhatIF tọa lạc tại Malaysia và Úc. Sản phẩm ra lò sẽ được phân phối tại hai quốc gia này cũng như ở Singapore. Tháng 5/2022, các sản phẩm của công ty sẽ có mặt tại các cửa hàng trực tuyến ở Mỹ. Công ty cũng đang thực hiện các quy trình phê chuẩn cần thiết để gia nhập thị trường EU, dự kiến sẽ hoàn thành vào cuối năm nay.
Langwallner dự định WhatIF sẽ dời xưởng sản xuất lại gần khu vực cung cấp nguyên liệu hay gần người tiêu dùng hơn. Công ty hiện trong tiến trình đa dạng hóa sản phẩm của mình. Mới đây, sữa BamNut mới được tung ra thị trường, và nhiều sản phẩm thay thế sữa động vật khác như sữa chua hay phô-mai cũng đang được cân nhắc phát triển.
Sữa đậu bambara có chứa lượng đạm và chất xơ cao - Ảnh: CNN
Nhờ “hướng tiếp cận khác biệt”, Langwallner hy vọng đậu bambara sẽ giúp nông dân cải tạo đất trồng, đồng thời đa dạng hoá nguồn dinh dưỡng và bảo đảm an ninh lương thực cho con người về lâu dài.
Theo CNN