Nhiều thắng cảnh tự nhiên tại Pháp đang gióng lên hồi chuông cảnh báo. Chẳng hạn như Vịnh Calanques ở Marseille và Corsica hiện tại đã hạn chế tiếp du khách để ngăn chặn xói mòn. Những khu làng chật vật trước tình trạng quá tải khách như vách núi Étretat tại Normandy cũng đang tìm cách tiết chế lượng khách tham quan.
Marseille Calanques - Ảnh: weare.marseille/Instagram
Liệu các vách đá Étretat có đủ sức đón cả triệu lượt khách hàng năm? Đó là câu hỏi canh cánh trong lòng Shaï-Hannah Mallet-Bitton, nhà hoạt động xã hội của hiệp hội Étretat Demain. Nữ luật sư lớn lên tại ngôi làng 1.400 dân ở Normady cho biết: “Tình hình tệ đi qua từng năm. Chỉ mới 28 tuổi mà tôi đã thấy rõ cảnh tượng môi trường bị hủy hoại đến nhường nào.”
Nhóm tình nguyện viên “Clean my Calanques” thu gom rác thải do du khách để lại -Ảnh: cleanmycalanques/Instagram
Dấu hiệu quá tải khách nhan nhản khắp nơi: rác lúc nào cũng tràn thùng, các đường mòn xẻ sâu vào đất do quá nhiều người đi qua, sạt lở xảy ra thường xuyên hơn, gần 400 kg sỏi đá tại các bãi biển không cánh mà bay mỗi ngày!
Jean-Baptiste Renié, thành viên hội đồng Thành phố Étretat lo ngại cơ sở xử lý nước thải đang chịu quá nhiều áp lực bởi “không được thiết kế để chịu được 5-6.000 lượt khách cộng thêm lượng dân cư vốn có”. Hệ thống này phải đóng cửa năm 2021 do quá tải.
Mallet-Bitton cho biết: “Sau mỗi dịp cuối tuần, khi du khách đã bỏ đi hết, cả thị trấn trông nhếch nhác vô cùng. Các vách núi toàn là giấy, khẩu trang, tàn thuốc. Đúng là chúng tôi cần khách du lịch thật nhưng chuyện gì cũng cần cân bằng. Cuối cùng thì du khách là người chịu thiệt nhiều nhất. Hiện tại nhiều khách bực bội chờ hàng giờ trong xe mà không tìm được chỗ đậu, chỗ ăn, chỗ đi vệ sinh… vì cơ sở hạ tầng không đáp ứng đủ. Không ai thích chuyện quá tải khách cả.”
Các quy định lành mạnh
Vì số lượng du khách quá đông, một vài thắng cảnh tại Pháp chọn cách chia khung giờ tham quan cho khách “đặt chỗ” trước. Vườn Quốc gia Calanques giới hạn lượng du khách đến thăm Sugiton và Pierres Tombées xuống còn 400. Hai nơi này bị xói mòn nghiêm trọng sau khi hàng ngàn du khách đặt chân đến đây trong mùa hè 2022 vừa qua. Ba địa điểm tham quan đông nhất Corsica (Quần đảo Lavezzi, Dãy Bavella Needles, và Thung lũng Restonica) cũng áp ngưỡng khách tham quan hàng ngày bắt đầu từ tháng 7.
Julien Buot, Giám đốc hiệp hội Hoạt động Du lịch có trách nhiệm - tổ chức tập hợp những cơ quan du lịch có ý thức gìn giữ hệ sinh thái - cho rằng đây là bước đi “lành mạnh”. Buot cho rằng: “Các quan chức cũng như giới điều hành dịch vụ du lịch ở mọi cấp ngày càng quan ngại tình trạng hiện tại và cố gắng xử lý vấn đề trước khi tình hình trở nên trầm trọng. Ý tưởng đưa ra là xử lý rốt ráo vấn đề càng sớm càng tốt để không phải tính đến chuyện đóng cửa du lịch.”
Ông chỉ ra một số giải pháp giảm tải du khách, như cách vùng Alpes-Côte-d’Azur hợp tác với ứng dụng Waze thông báo cho du khách quay lại khu vực sau vài giờ nếu xảy ra tình trạng đông đúc. Sáng kiến này cũng được áp dụng tại Mont-Saint-Michel ở Normady, thắng cảnh đã được UNESCO chọn làm Di sản Thế giới. Trong năm 2021, chỉ riêng tu viện tại đây ghi nhận đến 608.421 lượt khách. Waze thông báo khách du lịch khi địa điểm sắp đến bị đông và gợi ý các địa điểm nổi tiếng ở khu vực lân cận.
Từ lúc dịch Covid-19 bùng phát đến nay, các du khách Pháp từ bỏ ý định ra nước ngoài và chọn du lịch trong nước. Julien Buot nhận định: “Một số người định “khám phá thiên nhiên hoang dã” nhưng lại không quen đặt chân đến những thắng cảnh thiên nhiên và vì vậy không biết rằng những địa điểm như vậy không có khả năng mở cửa đón quá nhiều khách.”
Sau khi bị quá tải khách, Vườn Quốc gia Chartreuse tại Dãy Alps đành phải cấm du khách cắm trại qua đêm bắt đầu từ hè năm 2021. Theo thông báo: “Nếu quá nhiều người đi bộ dựng lều và đốt lửa trại, môi trường tự nhiên - thực vật, động vật - sẽ bị xáo động; người sống quanh đó cũng chịu ảnh hưởng.”
Thắng cảnh tự nhiên tràn ngập Instagram
Một vấn đề khác làm khuấy đảo ngành du lịch là Instagram. Mallet-Bitton cho biết: “Trước đây, thường phải vài năm sau khi UNESCO công bố một địa điểm nào đó là danh lam thắng cảnh, mọi người mới ùn ùn kéo tới; nhờ vậy mà chúng tôi có thời gian chuẩn bị. Còn bây giờ, chỉ cần một “influencer” nào đó chụp ảnh một nơi ít người biết đến thì chỉ trong vài tuần, thậm chí vài ngày, hàng trăm người sẽ lũ lượt ghé thăm.”
Mallet-Bitton không còn lạ gì chuyện mạng xã hội góp phần vào tình trạng quá tải du khách bởi đã từng chứng kiến nhiều người tạo dáng trên đỉnh Étretat chụp ảnh: “Chúng tôi có nghĩ đến phương án rào khu vực này lại bởi nguy cơ ngã là rất cao.” Được biết trong năm nay, hai nữ du khách đã thiệt mạng vì rơi khỏi mỏm đá trong lúc tạo dáng chụp ảnh.
Cải thiện đường mòn, sửa lại biển báo, tăng công suất thu gom chất thải, và nhiều hoạt động nâng cấp khác nhằm đáp ứng lượng du khách lớn khiến cho cộng đồng bản xứ phải chật vật. Vì vậy mà Jean-Baptiste Renié rất vui mừng khi nghe tin vách đá Étretat sẽ sớm đạt danh hiệu “Kỳ quan của Pháp”: “Danh hiệu này sẽ giúp khu vực thu hút nhiều nguồn tài trợ nhằm bảo tồn và quản lý lượng du khách tốt hơn.”
Huỳnh Trọng Nhân
(Lược dịch)