Khi tìm kiếm thông tin về trường tiểu học hay trung học cho con, các bậc phụ huynh thường tra cứu rất nhiều nguồn. Họ có thể tìm đến các “bảng đánh giá” trường học hay các trang web xếp hạng trường học như GreatSchools.org, Niche.com, hay U.S. News - những trang web hứa hẹn sẽ tìm được ngôi trường “tốt nhất” cho con họ.
Nhiều thông tin khác nhau ảnh hưởng đến quyết định của các bậc phụ huynh khi chọn trường cho con - Ảnh: Getty Images
David Houston, Phó Giáo sư khoa Giáo dục tại Đại học George Mason, nhìn thấy nhiều thiếu sót tồn tại ở những trang web trên. Mong muốn tìm hiểu về những thông tin mà phụ huynh cân nhắc trong lúc chọn trường cho con, cũng như muốn tìm hiểu tác động của những lựa chọn này đến tính đa dạng của học sinh ở những trường họ gửi con em mình đến học, Houston đã cùng cộng sự Jeffrey Henig tiến hành khảo sát 2.800 phụ huynh và người giám hộ của các em học sinh dưới 12 tuổi. Họ cũng thực hiện một thử nghiệm nhỏ trong khảo sát nhằm xác định các dữ liệu về chất lượng giáo dục ảnh hưởng như thế nào đến quyết định chọn trường của học sinh.
Cụ thể, họ chia dữ liệu thành hai nhóm yếu tố mà phụ huynh có thể quan tâm: thành tích học thuật và tiến bộ học thuật. Thành tích học thuật là bình quân kết quả học tập của các học sinh tại trường; trong khi tiến bộ học thuật lại chú trọng đến mức độ cải thiện về học lực của học sinh sau một thời gian nhất định.
Kết quả thu được cho thấy khi nghe thêm thông tin về tiến bộ học thuật, các bậc phụ huynh lại chọn những trường không chỉ có cách dạy học hiệu quả mà còn đa dạng hơn về mặt sắc tộc.
Thành tích và tiến bộ
Để có thể chọn lựa đúng đắn nhất, phụ huynh cần hiểu rõ ưu điểm và nhược điểm của từng nhóm yếu tố nêu trên. Tuy nhiên, rất nhiều các trang web - cả những trang quảng cáo lẫn cổng thông tin chính phủ - chỉ chú ý đến các thông tin về thành tích học thuật.
Thành tích học thuật cho biết học lực bình quân của học sinh tại một thời điểm nhất định nào đó. Ví dụ, tại một trường nọ có 50% học sinh lớp 5 đỗ bài thi đọc hiểu thường niên - đây chính là một trong những dữ liệu về thành tích học tập của trường đó. Những thông số này có thể giúp phụ huynh có cái nhìn tổng thể về học lực bình quân của học sinh tại trường.
Tuy nhiên, thành tích không nói lên được tác động của nhà trường đến tiến trình học của học sinh. Ngoài áp lực học tập, một số học sinh phải vật lộn với nghèo khó, hay phải chống chọi với nạn phân biệt chủng tộc. Vì vậy mà mỗi em đến trường với tâm thế rất khác nhau. Điều đó cũng có nghĩa học sinh tại những trường có thành tích cao đa số là các em da trắng, gia đình khá giả.
Trong khi đó, tiến bộ học tập là những thông số đo thay đổi về học lực của học sinh từ năm này qua năm khác. Lấy lại ví dụ bài thi đọc hiểu ở trên, giả sử cũng với thành tích đó, nhưng nếu ta biết thêm rằng chỉ một năm trước - khi các em trên còn học lớp 4 - chỉ 40% đỗ bài đọc hiểu thì rõ ràng học sinh tại trường có tiến bộ khá tích cực trong học tập - điều không thể hiện được nếu ta chỉ nhìn vào con số 50% của hiện tại. Nói cách khác, thay vì chỉ nhìn vào học lực tại một thời điểm nhất định, các thông số tiến bộ học thuật xét đến mọi thay đổi về học lực từ năm này qua năm khác.
Nhiều chuyên gia cho rằng chính tiến bộ mới là thước đo chính xác hơn hiệu quả giáo dục của một cơ sở nào đó. Nhà nghiên cứu giáo dục Morgan Polikoff cho rằng các thông số về thành tích “chỉ cho biết học sinh nào được nhập học tại trường chứ không cho thấy trường đã dạy dỗ các em tốt xấu ra sao”. Polikoff viết: “Thường những thành tích tại một thời điểm nhất định có tương quan mật thiết tới các ưu thế kinh tế - xã hội của gia đình học sinh. Trong khi đó, các thông số về tiến bộ học thuật, vốn cho thấy thay đổi trong học lực của các em, mới là những chỉ dấu rõ ràng hơn về mức độ hiệu quả của dịch vụ giáo dục mà trường cung cấp.”
Có thể nhiều người sẽ tự hỏi rằng liệu có phải chỉ số tiến bộ cao chỉ đồng nghĩa với việc trường có nhiều học sinh gặp khó khăn hay không, bởi chỉ những em này mới cần tiến bộ mà thôi? Trên thực tế, có rất nhiều trường dành cho học sinh khá giả đạt được các chỉ số tiến bộ học thuật cao. Số lượng những trường này gần như tương đương với những trường cũng có chỉ số tiến bộ học thuật cao, nhưng đa số học sinh là con em các gia đình thu nhập thấp. Đó là bởi, bất kể gia cảnh thế nào, mọi học sinh đều có khả năng cải thiện, tiến bộ hơn.
Môi trường học tập đa dạng hơn
Các bậc phụ huynh sẽ thiên về chọn trường đa dạng sắc tộc nếu dữ liệu thống kê cho thấy các trường này giúp con cái họ phát triển về học thuật - Ảnh: Will & Deni McIntyre
Trong thử nghiệm do Houston tiến hành, ông yêu cầu các bậc phụ huynh chọn một trong ba trường được chọn ngẫu nhiên từ một học khu cũng được chọn ngẫu nhiên trong số các học khu tại Mỹ. Trước khi lựa chọn, phụ huynh sẽ nhận được thông tin về thành phần học sinh tại trường như phần trăm học sinh da trắng, da đen, phần trăm học sinh gốc Latin, phần trăm học sinh được miễn/giảm phí ăn trưa - một trong số các yếu tố cho thấy rõ nhất gia cảnh của học sinh tại trường. Một số phụ huynh ngẫu nhiên nhận được thêm thông tin về thành tích hoặc về mức tiến bộ của ngôi trường, hoặc cả hai.
Kết quả thu được cho thấy khi chỉ nhận được thông tin về học lực, các phụ huynh sẽ chọn những trường có thành tích cao - phần lớn trong số đó là những trường có lượng học sinh da trắng, đến từ những gia đình khá giả, chiếm đa số. Song, nếu phụ huynh có thêm thông tin về tiến bộ học thuật, họ sẽ chọn những ngôi trường có tiến bộ rõ rệt trong học lực. Nhiều ngôi trường trong số đó có lượng học sinh da màu và có gia đình nghèo khó chiếm đa số.
Từ đó, tác giả bài nghiên cứu kết luận các trang web chỉ đưa thông tin về thành tích học thuật thực tế đang hướng phụ huynh đến những ngôi trường có phần đông là các học sinh da trắng, có đầy đủ điều kiện kinh tế. Ông cho rằng việc này có thể gây ra chia rẽ sắc tộc trong giáo dục, nhất là khi các gia đình da trắng, có đủ tài chính, có thể chọn bất kỳ nhà ở và trường học nào cho con mình - điều các gia đình da màu chật vật với tiền bạc khó có thể làm được.
Hiện tại, bảng đánh giá các trường học/học khu đã dần có thêm các thông tin về mức độ tiến bộ của học sinh qua các năm. Tính đến năm 2020, 43 bang tại Mỹ cộng thêm khu vực thủ đô Washington đã tích hợp thông tin về tiến bộ học thuật trong các bảng đánh giá của chính phủ về trường học. Tuy nhiên, ngoại trừ một số ít như GreatSchools.org, phần lớn các trang web vẫn chưa đưa ra các thông tin về tiến bộ trong học tập khi giới thiệu về các trường hay học khu.
Việc đo lường mức tiến bộ của học sinh cũng gặp nhiều trở ngại hơn trong thời kỳ Covid-19 bởi phần lớn các kỳ đánh giá được chuẩn hoá phải tạm ngưng vào năm 2020 và bị điều chỉnh khá nhiều trong năm 2021. Những nhân tố này sẽ khiến cho công đoạn tính toán về mức độ tiến bộ khó khăn hơn rất nhiều - nhưng không phải là bất khả.
Thu thập dữ liệu về tiến bộ học thuật trong tương lai
Tính toán mức độ tiến bộ học thuật của học sinh dựa vào kết quả các bài kiểm tra là một quy trình phức tạp, đòi hỏi nhiều chuyên môn. Kết quả có được đôi khi cũng khó chuyển tải đến cho công chúng hiểu rõ. Vì vậy mà Houston đang nỗ lực tìm cách trình bày những dữ liệu về tiến bộ này một cách trực quan, giúp các bậc phụ huynh dễ nắm bắt hơn.
Huỳnh Trọng Nhân
(Lược dịch)