AI tạo sinh hiện được cho là phát minh công nghệ của thế kỷ, có khả năng thay đổi cách ta sáng tạo nội dung trực tuyến và trải nghiệm Internet. Vì vậy mà nó tạo ra cơn sốt ở Thung lũng Silicon.
AI tạo sinh có thể thay đổi toàn diện cách chúng ta trải nghiệm Internet - Ảnh: Chris Ratcliffe/GettyImages
Ngay cả khi các nhà đầu tư mạo hiểm bơm hàng tỷ đô-la vào các công cụ AI như Chat GPT, các quan ngại về hệ quả đạo đức và pháp luật vẫn ngày một tăng.
AI tạo sinh là gì?
Hiểu đơn giản, AI tạo sinh là phần mềm trí tuệ nhân tạo có thể sáng tạo, sản sinh ra những nội dung mới thay vì chỉ phân tích, xử lý các dữ liệu sẵn có.
Theo tạp chí Harvard Business Review, phần mềm này có thể tạo lập các văn bản, hình ảnh, đoạn code, thơ, và các tác phẩm hội họa. Nó sử dụng “các mô hình học máy phức tạp để dự đoán từ ngữ tiếp theo dựa trên chuỗi từ trước đó, hay tạo ra các hình ảnh dựa trên đoạn mô tả hình ảnh”.
Được bàn tán nhiều nhất là các mô hình chuyển văn bản sang hình ảnh, như DALL-E của OpenAI - có khả năng tạo ra các hình ảnh nguyên bản với độ chi tiết cao từ các mô tả giản đơn.
AI tạo sinh cũng “gây sốt” cho Thung lũng Silicon. Tờ Forbes có nhận xét: “AI thật sự đã tạo nên tiếng vang lớn đến chói tai. Không có công nghệ nào thu hút sự chú ý và được tâng bốc mạnh mẽ như công nghệ này.”
Vì sao Chat GPT gây tiếng vang?
OpenAI - công ty có trụ sở tại San Francisco, ra đời năm 2015 với Elon Musk là một trong những nhà sáng lập - trình làng Chat GPT vào tháng 11/2022. Ứng dụng này lập tức làm cộng đồng công nghệ dậy sóng khi thu hút hơn một triệu người dùng, theo CEO Sam Altman.
Báo Times có mô tả Chat GPT là “hệ thống ngôn ngữ trò chuyện cực kỳ sống động được thiết kế nhằm trả lời các câu hỏi nối tiếp, biết cách nhận lỗi, thách thức các tiền giả định sai lầm, và bác bỏ những yêu cầu không phù hợp; quả thật là chatbot hữu ích đầu tiên trên thế giới”.
Theo trang TechCrunch, ứng dụng này xây dựng trên nền tảng công nghệ tạo sinh ngôn ngữ tự nhiên, “cho ta cảm giác như đang trò chuyện với một đồng nghiệp hay trao đổi với chuyên viên hỗ trợ khách hàng trên mạng mặc dù thực tế ta không trò chuyện với một người cụ thể nào cả.”
Ứng dụng thực tế gồm những gì?
Trang VentureBeat cho rằng AI tạo sinh đã “làm một cuộc cách mạng về trải nghiệm Internet và trải nghiệm thế giới”. Cũng theo trang này, nguồn đầu tư đổ vào AI toàn cầu đã tăng từ 12,75 triệu USD năm 2015 lên 93,5 tỷ USD năm 2021, và được dự đoán sẽ là 422,37 tỷ USD năm 2028.
AI tạo ảnh được cho là sẽ biến đổi các ngành như quảng cáo, trò chơi điện tử, làm phim. Các loại mô hình khác lại giúp bác sĩ lâm sàng soạn bệnh án, thực hiện các nghiên cứu chuyên sâu, và đẩy nhanh tiến độ phát triển các loại thuốc mới.
Công nghệ này cũng có thể biến đổi hoàn toàn cách thức vận hành của Internet. Tờ Times nhận xét: “Từ khi OpenAI công bố Chat GPT, các dự báo dành cho tương lai chương trình này mọc lên như nấm sau mưa. Nhiều người cho rằng chương trình này sẽ đặt dấu chấm hết cho Google. Tại sao ta phải lăn chuột qua trùng trùng điệp điệp các quảng cáo và kết quả vô dụng khi ta chỉ cần đặt câu hỏi đơn giản cho một hệ thống được huấn luyện bằng toàn bộ kho ngữ liệu tiếng Anh đồ sộ trên Internet?”
Trang TechCrunch cũng tán thành: “Ý tưởng cho rằng các trang web tìm kiếm như Google có thể bị thay thế bởi Chat GPT của OpenAI thật sự không phải mới. Tuy nhiên, công nghệ này đã phát triển đến mức đáng lo ngại cho Google.”
Công nghệ này liệu có nhược điểm không?
VentureBeat đánh giá: “Mặc dù mới nghe qua cứ tưởng AI tạo sinh là “viên đạn bạc” giúp xã hội toàn cầu lao nhanh về phía trước, ta vẫn phải hết sức lưu ý: các hệ quả đạo đức đi kèm với nó chưa được xác định thật sự rõ ràng. Đây là vấn đề nghiêm trọng, có thể ngăn chặn sự phát triển.”
Trang tin này bổ sung: “Người nào cũng có thể là nạn nhân của video giả, nội dung đồi truỵ, và truyền thông bẩn do AI tạo dựng. Qua đó, ta thấy vấn đề về quyền riêng tư và đồng thuận. Nhiều người còn lo ngại bị thất nghiệp bởi AI có thể tạo ra các tác phẩm nghệ thuật ăn theo phong cách họ mà không cần phải xin phép hay mua bản quyền gì cả.”
Trang Axios cũng nhận định các công cụ AI mới này sẽ “đe doạ nhiều ngành nghề hoặc gây ra nhiều vụ kiện tụng (hoặc cả hai)”. Ví dụ như mới đây, kho ảnh trực tuyến nổi tiếng Shutterstock thông báo sẽ hợp tác với OpenAI cho ra mắt công cụ tích hợp DALL-E 2 vào thị trường ảnh trực tuyến của hãng.
Fast Company bình luận: “Tuyên bố này là chiến thắng vang dội cho ngành công nghiệp AI hãy còn phát triển như vũ bão, song cũng bị giới sáng tạo trên khắp mạng Internet chê trách nặng nề. Họ cho rằng các AI tạo sinh như DALL-E có khả năng xóa sổ cần câu cơm của họ và công nghệ học máy không gì hơn một dạng ăn cắp ý tưởng.”
Chia sẻ quan ngại này, một nhiếp ảnh Shutterstock giấu tên đã trả lời phỏng vấn Artnet News: “Thật thất vọng là ngành nghề này không được tôn trọng và giờ thì chúng tôi phải chiến đấu với máy móc chỉ để kiếm tiền.”
Song, nhiều người lại cho rằng ý tưởng AI tạo sinh có thể thay thế con người hoàn toàn chỉ là thái quá.
Paul Hennessy, CEO của Shutterstock, gần đây có phát biểu: “Tôi thấy mọi người có hai lựa chọn. Hoặc là họ làm thợ rèn bĩu môi: “Rồi xe hơi sẽ khiến thợ đóng móng ngựa chúng tôi phá sản hết.” Hoặc họ có thể là các nhà tiên phong công nghệ nắm tay mọi người, kể cả những nhà phê bình kịch liệt nhất, đến một tương lai mới.”
Huỳnh Trọng Nhân
(Lược dịch)