Qua đời khi chỉ mới 24 tuổi, vận động viên người Kenya nắm giữ kỷ lục thế giới để lại biết bao tiếc nuối về những hoài bão mãi mãi không thành hiện thực.
Kelvin Kiptum về đích trong thời gian kỷ lục tại giải London Marathon năm 2023 -Ảnh: Alex Davidson/Getty Images
Cuối năm 2023, ngay sau khi Kelvin Kiptum toả sáng trên chặng đường đua ở Chicago, huấn luyện viên Gervais Hakizimana đã bày tỏ quan ngại cho tương lai sớm nở tối tàn của anh: “Cậu ấy tập luyện nhiều lắm, cứ thế này sẽ kiệt sức thôi. Tôi có khuyên cậu ta nên chậm lại nhưng cậu ấy không nghe. Tôi khuyên cậu cứ chậm mà chắc, nếu không thì cậu sẽ “hết thời” trong 5 năm thôi.” Theo lời Hakizimana, có lúc Kiptum tập luyện cả tháng mà không bỏ ngày nào.
Lời cảnh tỉnh của Hakizimana đã trở thành hiện thực theo một cách oái oăm nhất hôm 18/02 vừa qua. Tuy đã thể hiện khả năng thiên bẩm của mình trong sự nghiệp ngắn ngủi, Kiptum vẫn để lại bao tiếc nuối khi không thể chia sẻ thành quả công sức tập luyện với gia đình, bao đắn đo không biết liệu kiệt sức có góp phần vào tai nạn đã lấy đi mạng sống của anh, và bao câu hỏi về tiềm năng mà anh chưa trình diễn hết cho bộ môn anh dốc toàn tâm toàn lực này.
Vậy là một trong những tài năng trẻ ưu tú nhất đã vĩnh viễn ra đi trong vụ tai nạn giao thông cũng cướp lấy mạng sống vị huấn luyện viên Hakizimana. Ngôi sao toả sáng trong phút chốc theo một cách rất cá tính, đầy chất riêng, giờ đã vụt tắt.
Bộ môn marathon khắc nghiệt ít có chỗ cho danh tiếng. Ai đã từng trải đều hiểu muốn thành công phải đi theo lối mòn: phải gầy dựng sức bền trên chặng đua ngày một dài trước khi có thể rèn giũa kỹ thuật của riêng mình qua nhiều lần thử; mà lối mòn kia đôi khi cũng dẫn đến ngõ cụt. Mo Farah, tuy vô địch điền kinh 10 lần, chỉ tận hưởng hương vị chiến thắng marathan một lần duy nhất và thành tích của anh còn không lọt vào top 100 chân chạy cự ly 42,165 km. Tượng đài Eliud Kipchoge cũng phải mất 11 kỳ marathon mới có thể phá vỡ kỷ lục thế giới.
Điều đó càng làm thành tích của Kiptum thêm đáng nể. Chỉ trong vỏn vẹn 10 tháng từ cuối 2022 đến mùa đông 2023, anh đã phá kỷ lục màn chào sân marathon nhanh nhất lịch sử, chiến thắng với thời gian ngắn hơn nữa tại London, để rồi lật đổ kỷ lục của Kipchoge với 34 giây cách biệt trong chặng đua ở Chicago. Ba lần chạy marathon, ba lần thắng liên tiếp, và ghi được 3 trong số 7 kỷ lục thời gian hoàn thành chặng đua nhanh nhất lịch sử.
Từ trước tới nay, hoàn thành cuộc đua marathon trong vòng 2 tiếng luôn được xem là giới hạn không thể vượt qua. Kiptum, ấp ủ khao khát trở thành người đầu tiên đạt đến cảnh giới đó trong lần chào sân ở Rotterdam, Hà Lan, vào tháng 4 tới, quả thật là một ngoại lệ hiếm thấy.
Mục tiêu về đích nhanh hơn kỷ lục hiện tại 36 giây có vẻ nằm trong khả năng của anh. Nếu thành công, anh sẽ vươn tới đỉnh cao mà đa số chỉ có thể ngước nhìn. Đáng tiếc thay, điều đó sẽ mãi chỉ là giả thuyết.
Nhỏ nhẹ, khiêm nhường, và có phần rụt rè trước ống kính, Kiptum đúng là một ẩn số. Nổi tiếng quá nhanh, Kiptum để lại rất ít thông tin về bản thân mình. Sau lần chào sân đầu tiên năm 2022, anh tạo ấn tượng rằng bản thân tự tập luyện nhưng thực chất huấn luyện viên của anh là Hakizimana. Anh gặp thầy mình lần đầu năm 13 tuổi. Sau khi lùa gia súc về chuồng, anh thường theo ông thầy người Rwanda tập chạy với đôi chân trần.
Lớn lên tại vùng đồng quê Chepkorio, Kiptum lấy đường làng làm nơi tập luyện vì sân tập gần nhất cũng cách nhà cả trăm cây số. Tốt nghiệp tiểu học, anh được bố khuyên nên theo nghề điện, song lại có đam mê với điền kinh hơn, nuôi mộng trở thành một trong những thần đồng đường đua xuất thân từ khu vực Thung lũng Tách giãn lớn.
Thành tích ấn tượng của anh trên các chặng dài một nửa so với tiêu chuẩn cũng chưa đủ sức dự đoán những gì anh sẽ đạt được trong tương lai. Nghe có vẻ ngược ngạo, nhất là khi Kiptum đã vượt xa nhiều tay đua từ trước đến nay, anh dự định 2024 sẽ là xuất phát điểm cho sự nghiệp của mình.
Nếu mọi chuyện suôn sẻ, Kiptum sẽ hoàn thành chặng đua Rotterdam dưới 2 tiếng và đối đầu trực diện Kipchoge tại Olympics Hè năm nay ở Paris. Cuộc so tốc độ giữa huyền thoại marathon và ngôi sao mới toả sáng chắc chắn sẽ là sự kiện đáng mong chờ nhất lịch sử điền kinh. Tài năng trẻ có thể soán ngôi vương dễ dàng, nhưng kết quả cũng có thể hoàn toàn ngược lại. Giờ đây, ta sẽ chẳng bao giờ biết được chuyện sẽ như thế nào.
Kipchoge là một trong những gương mặt nổi tiếng nói lời đưa tiễn tài năng trẻ tuổi: “Cậu ta là vận động viên với nhiều tiềm năng đạt đến đỉnh cao vĩ đại.” Sebastian Coe, Chủ tịch Liên đoàn Điền kinh Quốc tế, nhận xét: “Kiptum là đôi chân xuất thần để lại những kỷ lục xuất chúng.” Còn Tổng thống Kenya William Ruto phát biểu Kiptum đã “để lại dấu ấn khó phai”.
Theo công văn hoả tốc từ Ruto, một ngôi nhà với ba phòng ngủ sẽ được xây dựng trên nền đất 16.000 m2 do Kiptum mua lại trước khi anh qua đời. Đây sẽ là chỗ ở mới của vợ anh Asenath Rotich cùng hai đứa con nhỏ. Tại quốc gia nơi chạy cư ly dài là môn thể thao vua, Kiptum rõ ràng là người thừa kế sáng giá cho ngôi vương. Dễ hiểu vì sao cơ ngơi của anh cũng cần phải được nâng cấp xứng tầm.
Asenath Rotich, vợ Kelvin Kiptum, cầm một trong những chiếc cúp của chồng tại nhà riêng ở Chepsamo, Kenya - Ảnh: Getty Images
Chỉ 4 ngày sau tai nạn thương tâm của Kiptum, cả nước Kenya một lần nữa bàng hoàng trước sự ra đi của ngôi sao Henry Rono. Năm 1978, trong vỏn vẹn 81 ngày, huyền thoại này lần lượt lật đổ các kỷ lục thế giới hạng mục 3000 mét, 3000 mét vượt rào, 5000 mét, và 10000 mét. Song, vì tham gia biểu tình chính trị nên ông bị truất quyền thi đấu Olympics. Tương tự Kiptum, số phận trớ trêu không cho phép Rono vượt qua thành tích của chính mình. Cả hai đều khiến ai cũng phải tiếc nuối vì chặng đường vẫn mãi dang dở, vì những tiềm năng không bao giờ được khai mở.
Huỳnh Trọng Nhân
(Lược dịch)