Lịch sử bóng chuyền có liên quan chặt chẽ đến một môn thể thao phổ biến khác, ra đời trước nó bốn năm - bóng rổ.

Ảnh: Kai Jacobson/The Ubyssey

Một trò chơi cho những người trung niên

Năm 1895, William G. Morgan giữ chức Trưởng bộ môn giáo dục thể chất ở YMCA (Hiệp hội Thanh niên Cơ Đốc) tại Holyoke, Massachusetts. Bốn năm trước đó, đồng nghiệp của ông là James Naismith đã khai sinh ra môn bóng rổ. Trò chơi của Naismith nhanh chóng thu hút, nhưng có một nhược điểm: không phải tất cả mọi người đều có thể theo kịp độ nhanh của bóng. Morgan cần một trò chơi mà đàn ông trung niên có thể chơi được.

Morgan sáng tạo ra một trò chơi mới, ban đầu được gọi là mintonette. Ông chọn tên này vì môn thể thao mới này ó liên quan đến cầu lông (badminton). Mintonette chơi trên sân được chia bởi một tấm lưới 6 feet 6 inch (1,98m). Hai đội đánh bóng qua lại cho đến khi một đội bỏ lỡ bóng. Cuộc thi bóng chuyền đầu tiên diễn ra vào ngày 7 tháng 7 năm 1896.

Mọi thứ thay đổi nhanh chóng

Trò chơi của Morgan nhanh chóng thay đổi. Một trong những thay đổi đầu tiên là tên gọi. Alfred Halstead được cho là người đã đổi tên môn thể thao này thành "volley ball" (bóng chuyền). Số lượng người chơi mỗi đội cũng được giới hạn. Lúc mới đầu, một đội được phép có bao nhiêu cầu thủ cũng được, miễn là phù hợp với sân 50x25 feet (7,62×15,24m). Số lượng người chơi được xác định là 9 cho mỗi bên và sau đó giảm còn 6. Những người chơi có quyền luân phiên thay đổi vị trí cho nhau. Theo quy định, mỗi đội có thể chạm vào bóng ba lần trước khi đánh qua lưới, ban đầu không giới hạn số lần chạm bóng.

Quả bóng chuyền đầu tiên chính thức ra đời năm 1896. Đến năm 1900, hình dạng và trọng lượng tiêu chuẩn của quả bóng gần như giống với quả bóng ngày nay.

Chiều cao của lưới cũng được nâng lên nhằm tăng thêm thử thách. Ngày nay, lưới mép trên cao 8 feet (2,43m) đối với cuộc thi cho nam và 7 feet (2,24m) đối với nữ. Theo các quy định ban đầu, đội nào giành được 21 điểm sẽ là đội chiến thắng. Năm 1917, điểm giảm xuống còn 15.

Lan truyền

Các thành viên YMCA đã mang trò chơi này từ Holyoke đến các trường truyền giáo Mỹ ở châu Á. Bóng chuyền đã trở nên rất phổ biến ở phương Đông. Trò chơi này cũng lan sang Nga. Khi các cuộc thi quốc tế bắt đầu vào những năm 1950, Nga là một đội mạnh. Trong Thế chiến I, quân đội Mỹ mang bóng chuyền sang châu Âu.

Năm 1928, Liên đoàn bóng chuyền Mỹ được thành lập. Liên đoàn bóng chuyền quốc tế (FIVB) được thành lập năm 1947. Năm 1949, Giải vô địch bóng chuyền thế giới dành cho nam đầu tiên diễn ra ở Prague, Tiệp Khắc.

Không chỉ dành cho đàn ông trung niên

Môn bóng chuyền nhanh chóng vượt ra khỏi mục tiêu ban đầu là dành cho đàn ông trung niên. Các trường cao đẳng và trung học bắt đầu áp dụng môn này cho cả nam và nữ. Bóng chuyền trở thành môn thể thao mùa thu hấp dẫn đối với các học sinh nữ. Giải vô địch bóng chuyền nữ quốc gia Mỹ được tổ chức lần đầu vào năm 1949. Giải vô địch bóng chuyền thế giới dành cho nữ đầu tiên diễn ra năm 1952 tại Moscow. NCAA (Hiệp hội thể thao đại học quốc gia Hoa Kỳ) chính thức bổ sung giải vô địch bóng chuyền dành cho nữ vào năm 1981.

Giải vô địch bóng chuyền NCAA dành cho nam lần đầu tổ chức vào năm 1970. Trong mùa đầu tiên, đội UCLA đã giành chiến thắng với sáu trên bảy danh hiệu.

Từ phòng tập thể dục đến sân cát

Vào những năm 1940, một phong cách khác của bóng chuyền xuất hiện tại các vùng biển bang California. Các nhóm hai hoặc bốn người chơi vẽ sân bóng chuyền trên cát, ngẫu hứng thi thố trên bãi biển. Trước khi cuộc thi bắt đầu, các đội sẽ ngâm mình trong nước biển. Giải đấu đôi nam đầu tiên được tổ chức tại State Beach, California vào năm 1943.

Năm 1965, Hiệp hội bóng chuyền bãi biển California được thành lập, chịu trách nhiệm về tiêu chuẩn hóa các quy tắc của bóng chuyền bãi biển và tổ chức các giải đấu chính thức. Đến năm 1976, những người chơi bóng chuyền bãi biển thi đấu để tranh những giải thưởng tiền mặt như những tay chuyên nghiệp. Hiệp hội bóng chuyền chuyên nghiệp (AVP) được thành lập năm 1983.

Khi những ngôi sao bóng chuyền trong nhà bắt đầu chơi trên bãi biển, môn thể thao này trở nên phổ biến hơn. Bóng chuyền bãi biển lan từ California đến Florida và sau đó đến các tiểu bang khác, thậm chí đến cả các tiểu bang không giáp biển. Ở một số vùng, bóng chuyền bãi biển được chơi trong nhà có lót cát. Đến năm 1993, bóng chuyền bãi biển đã trở nên phổ biến tại Mỹ, giải đấu được phát sóng trên truyền hình quốc gia. Bóng chuyền với bốn thành viên ở mỗi đội trở nên phổ biến trong những năm 1990.

Bóng chuyền và Olympic

Ngày nay, cuộc thi bóng chuyền nam, nữ trong nhà và bãi biển là một phần của thế vận hội Olympic. Bóng chuyền trong nhà trở thành một môn thể thao Olympic từ năm 1964. Đội chủ nhà năm đó - Nhật Bản đã giành huy chương vàng, hạng mục dành cho nữ. Trong cuộc cạnh tranh huy chương của nam, Nga chiếm ưu thế, giành huy chương vàng tại cuộc thi bóng chuyền Olympic đầu tiên. Đội nam của Mỹ giành huy chương vàng năm 1984 và 1988.

Giải bóng chuyền Olympic

Giải bóng chuyền Olympic

Ít ai biết được môn thể thao bóng chuyền mạnh mẽ, nhanh nhạy ngày nay ban đầu là một trò giải trí nhẹ nhàng được thiết kế cho đàn ông trung niên. Ngày nay, các vận động viên giỏi nhất vẫn đang miệt mài luyện tập, thi tài trong các phòng tập hay ở những bãi biển trên khắp thế giới.

Trần Hồng Điệp
Theo www.sportsknowhow.com