Từ sau khi Thái Lan trở thành tâm điểm khủng hoảng tài chính tại Châu Á, baht Thái dần trở thành đồng tiền ổn định nhất.
Các mệnh giá của baht Thái - Ảnh: Flickr
Vào tháng 02/1998, Bangkok trở thành tâm điểm khủng hoảng tài chính Châu Á. Đồng baht mất giá kéo theo nhiều đồng tiền và thị trường tại khu vực. Người người xuống đường biểu tình, bất ổn lan rộng. Trong khi lãnh đạo những quốc gia khác tìm cách ngăn không cho đồng tiền nước mình tụt theo, Thái Lan và các nước lân cận nhanh chóng rơi vào suy thoái.
Nền kinh tế Thái thu hẹp gần 20% khi giá cổ phiếu trượt hơn 60% và tỷ giá đổi USD của baht mất đi một nửa. Du khách nước ngoài thấy giá cả tại Thái rẻ đến bất ngờ.
Thế nhưng, mặc dù cơn khủng hoảng năm đó vẫn còn khắc sâu trong tâm trí mọi người, đoạn kết lại là cú rẽ vô cùng ngoạn mục. Tuy không được thế giới chú ý nhiều kể từ đầu năm 1998, đồng baht vẫn rất ổn định, giữ tỷ giá hối đoái với đồng đô-la tốt hơn bất cứ tiền tệ nào của các nền kinh tế mới nổi và chỉ thua franc Thụy Sĩ nếu so với các nước phát triển.
Ngược lại, tại Indonesia, cơn khủng hoảng năm 1998 lật đổ nhà độc tài Suharto, khiến tỷ giá rupiah rớt thảm từ 1 đô đổi 2.400 rupiah trước đó xuống 1 đô đổi 15.500 rupiah. Hiện tại, đồng baht vẫn giữ tỷ giá 33 baht đổi 1 đô, không chênh quá nhiều so với con số 26 baht trước khủng hoảng.
Song, mặt bằng chung giá cả tại Thái Lan vẫn rất phải chăng. Du khách nước ngoài chỉ cần bỏ ra dưới 200 USD để qua đêm tại phòng 5 sao và khoảng 30 USD để thưởng thức bữa tối tại Phuket. Tuy đồng baht khá mạnh, Thái Lan vẫn là thị trường cạnh tranh. Tâm chấn khủng hoảng giờ đã trở thành nguồn cội sự ổn định, và là bài học cho các nền kinh tế mới nổi noi theo.
Sau 1998, nhiều nền kinh tế tại Châu Á bảo thủ hơn về mặt tài chính, đặc biệt là các nước Đông Nam Á bị ảnh hưởng nặng nề. Từ vũng lầy tư bản thân hữu, các ngân hàng Indonesia trở thành hình mẫu quản lý chất lượng. Philippines và Malaysia ngày càng kiểm soát tốt thâm hụt. Nhưng không nơi nào cẩn trọng về tài chính hơn Thái Lan - dè chừng mọi hành vi quá đà làm giới đầu tư tránh xa và đồng tiền rớt giá.
Đến năm 2000, Đông Nam Á dần hồi phục. Thâm hụt chính phủ Thái từ đó cũng quanh quẩn con số 1% tổng sản phẩm quốc nội, thấp hơn một nửa so với trung bình các nền kinh tế mới nổi. Ngân hàng trung ương tại đây cũng đẩy lãi suất cao và giữ cung tiền tệ mở rộng tăng ở mức 7%/năm - thấp thứ ba trong số những nền kinh tế mới nổi chủ đạo.
Lợi thế của những chính sách này là duy trì lạm phát thấp. Mức lạm phát hàng năm của Thái Lan trung bình chỉ 2%, gần tương đương Mỹ - một kỳ tích đáng nể cho nước đang phát triển. Từ năm 1998, chỉ có Trung Quốc, Đài Loan, và Ả Rập Saudi là những nền kinh tế mới nổi có mức lạm phát thấp hơn Thái.
Trước khủng hoảng, Thái neo đồng baht vào đô-la Mỹ, từ đó có thể mượn nợ nước ngoài thoải mái, tạo ra các khoản thâm hụt tài khoản vãng lai lớn. Khi giới đầu tư nước ngoài mất niềm tin, chính phủ Thái đành bỏ neo và thả nổi đồng baht, khiến nó rớt giá. Song, nó đã vực dậy và trở thành một trong những đồng tiền ổn định nhất.
Ngoài ra, Thái Lan cũng nằm trong số những nền kinh tế mới nổi rộng mở nhất. Giao thương phát triển từ 80% GDP năm 1998 đến 110% ở thời điểm hiện tại. Thâm hụt đối ngoại - điềm báo cho cơn khủng hoảng lúc trước - giờ trở thành thặng dư cán cân vãng lai nhờ Thái Lan dồn lực phát triển thế mạnh du lịch - nguồn tạo ra 1/4 GDP quốc gia này.
Khu sản xuất trọng tâm ở bờ biển phía Đông Bangkok liên tục mở rộng, từ sản xuất xe hơi sang sản xuất phụ tùng xe điện, nhờ vậy thu hút lượng lớn đầu tư nước ngoài.
Trong khi đó, các điểm nóng du lịch quanh Phuket và Koh Samui cũng phát triển mảng y tế và dịch vụ sức khoẻ. Kể từ cuộc khủng hoảng, du lịch đã tăng gấp đôi tỷ trọng GDP - lên 12%, trở thành nguồn ngoại hối dồi dào. Đáng nói là các quốc gia có du lịch chiếm tỷ trọng lớn như vậy thường chỉ là những đảo quốc nhỏ.
Tất nhiên, nền kinh tế Thái không phải là không có điểm yếu. Nợ hộ gia đình ở đây khá cao và dân số cũng già đi nhanh chóng. Mặc dù vậy, thu nhập đầu người vẫn tăng lên hơn gấp đôi so với trước khủng hoảng - từ 3.000 lên 8.000 USD.
Đáng chú ý là Thái Lan vẫn giữ được nền tài chính ổn định mặc cho bạo động xảy ra thường xuyên. Chỉ trong 25 năm qua, nước này phải đổi mới hiến pháp tới 4 lần. Nhờ chống chọi những thách thức mà đồng franc Thụy Sĩ chưa từng đối mặt, baht Thái đã bất ngờ trở thành một trong những đồng tiền vững vàng nhất thế giới, và là bảo chứng cho tư duy bảo thủ trong kinh tế.
Huỳnh Trọng Nhân
(Lược dịch)