Làm từ phế liệu các xe quân sự hay máy bay chiến đấu, đôi dép lốp biểu trưng cho quân đội Việt Nam đã đi được chặng đường dài, qua biết bao thăng trầm lịch sử.

Công nhân ngồi làm dép lốp Hà Nội - Ảnh: AFP

Tại thủ đô Hà Nội náo nhiệt, bạn có thể tìm thấy bất cứ loại giày dép nào, từ đôi dép nhựa chưa tới 50.000 đồng cho tới đôi cao gót Gucci hơn 20 triệu. Song, với những người hoài cổ, đôi dép lốp đế cứng - biểu trưng cho sự kiên cường của quân đội Việt Nam thời chiến - mới là món đồ đắt giá.

Đôi dép Bác Hồ

Ông Đào Văn Quang bỏ gần 200.000 đồng mua một đôi dép lốp bán ngoài Bảo tàng Hồ Chí Minh tại Hà Nội - nơi trưng bày đôi dép lốp từng được Bác Hồ mang nhiều năm.

Người đàn ông 47 tuổi ở Quảng Nam cho biết: “Thời còn đi học những năm 1980, tôi thường xuyên mang dép lốp. Những đôi dép này vừa có ý nghĩa lịch sử, vừa dễ mang, mà trông cũng đẹp mắt nữa.”

Ngoài tiệm dép lốp, công nhân đang cắt vỏ bánh xe lấy cao su - Ảnh: AFP

Hiện đôi dép cao su sờn cũ của Bác được trưng bày trang trọng trong tủ kính, bên cạnh bộ quần áo Bác mặc thường ngày. Đôi dép Bác Hồ cũng từng xuất hiện trong bài ca viết về lối sống giản dị của Bác. Ai nghe qua chắc hẳn cũng nhớ câu: “Dép này Bác trải đường dài… đã cùng Bác vượt chông gai xây non nước nhà.”

Dép lốp bắt đầu xuất hiện vào những năm 1940, khi nhân dân Việt Nam bắt đầu cuộc kháng chiến đầu tiên chống lại Thực dân Pháp. Nguyên liệu làm dép là lốp cao su từ các xe quân sự mai phục được. Những đôi dép lốp không tốn nhiều nguyên liệu, lại còn chịu nước và dễ đi trong đất bùn hay đồi núi nên được quân ta trọng dụng mang khắp các nẻo đường, đặc biệt là đường rừng. Dần dà, đôi dép lốp bền bỉ trở thành biểu tượng của quân đội giải phóng, nhất là trong thời chiến tranh chống Mỹ.

Ngay cả trong thời bình, đôi dép lốp vẫn được ưa chuộng vì trường tồn với thời gian, theo ông Nguyễn Đức Trường - công nhân chế tạo dép lốp. Ông nói: “Tôi nghĩ dép cao su vẫn rất có triển vọng trong thị trường ngày nay.”

Ông Nguyễn Đức Trường đang làm dép lốp - Ảnh: AFP

Phổ biến trở lại

Việt Nam nằm trong số 4 quốc gia đứng đầu thế giới về sản xuất giày, đóng góp sản lượng không nhỏ cho các ông “trùm” như Nike hay Adidas. Theo thống kê của chính phủ, lượng giày dép xuất khẩu nửa đầu 2022 mang về cho Việt Nam gần 300 nghìn tỷ đồng.

Tuy không góp phần đáng kể vào con số ấn tượng trên, đôi dép lốp giản dị mang trong nó nhiều giá trị lịch sử và vì vậy đang dần nổi tiếng trở lại.

Khởi đầu là một doanh nghiệp nhỏ, Vua Dép Lốp hiện nay đã nắm vị trí dẫn đầu về sản xuất dép lốp, bán mỗi đôi dép với giá gần 250.000 đồng. Tại xưởng chế tạo, các công nhân dùng dao sắt cắt các lốp xe khổng lồ, cao gần nửa người, rồi gọt từ từ thành các đôi dép lốp vừa vặn bàn chân.

Tuy mẫu màu đen truyền thống là loại đắt hàng nhất, các mẫu mã mới, nhiều màu sắc hơn cũng được hãng tung ra nhằm thu hút các đối tượng khách trẻ trung, năng động.

Ông Nguyễn Tiến Cường cầm dép lốp do hãng của ông, “Vua Dép Lốp”, chế tạo - Ảnh: AFP

Sau khi được cha vợ truyền lại cơ đồ năm 2011, ông Nguyễn Tiến Cường - chủ sở hữu Vua Dép Lốp hiện tại - cho biết hãng đã bán được hơn 500.000 đôi. Ông Cường nói: “Chúng tôi cố gắng làm đôi dép mềm mại hơn, thời trang hơn, nhờ vậy mà thu hút được nhiều khách hàng mới hơn.”

Huỳnh Trọng Nhân
(Lược dịch)