Bên cạnh loại thuốc giảm cân làm mưa làm gió, nhiều tiến bộ y học khác trong năm 2023 cũng rất đáng chú ý.
Vào tháng 3/2023, Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) cho phép bán đại trà không cần kê đơn thuốc xịt mũi Narcan - có công dụng đảo ngược các triệu chứng quá liều Opioid - Ảnh: Justin Sullivan/Getty Images
Có thể kể đến liệu pháp chỉnh sửa gen CRISPR, thuốc cho bệnh nhân Alzheimer, hay vaccine ngừa virus hợp bào hô hấp (RSV).
Liệu pháp chỉnh sửa gen CRISPR được “bật đèn xanh”
Ngày 08/12 vừa qua, Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) đã phê duyệt liệu pháp chỉnh sửa gen CRISPR/Cas9 đầu tiên trên thế giới - Casgevy. Đối tượng là những bệnh nhân hồng cầu liềm, tức tế bào hồng cầu cứng, cong lại thành lưỡi liềm do hemoglobin bất thường, có nguy cơ gây tắc nghẽn mạch. Dự kiến sau chữa trị, cơ thể bệnh nhân sẽ sản xuất được hemoglobin khoẻ mạnh. Vào tháng 3/2024 tới, FDA sẽ quyết định xem có thể ứng dụng CRISPR cho rối loạn thiếu máu tán huyết beta-thalassemia (khiến cơ thể không sản sinh đủ lượng hemoglobin cần thiết) hay không.
Làm chậm Alzheimer
Thuốc lecanemab (thương hiệu Leqembi) dành cho bệnh nhân Alzheimer được FDA phê duyệt vào tháng 7/2023 có khả năng loại bỏ các amyloid bám trên não bệnh nhân, tương tự thuốc aducanumab phê duyệt năm 2021. Tuy không hoàn toàn chữa dứt bệnh, lecanemab vẫn có tác dụng làm chậm tiến trình thoái hoá đi 30% trong 18 tháng so với giả dược, theo kết quả nghiên cứu lâm sàng.
Liệu pháp gen cho chứng loạn dưỡng cơ
Tháng 6 vừa qua, FDA phê duyệt liệu pháp gen đầu tiên áp dụng cho trẻ mắc chứng loạn dưỡng cơ Duchenne. Do gen lỗi mà trẻ mắc chứng này không sản sinh đủ dystrophin - loại protein giúp các bó cơ kết lại với nhau. Liệu pháp gen hứa hẹn sẽ giúp cơ thể trẻ có đủ lượng protein thay thế dystrophin.
Phòng ngừa RSV
Một số biện pháp phòng ngừa virus hợp bào hô hấp (RSV) đã được phê chuẩn trong năm 2023. FDA duyệt Arexvy dành cho người từ 60 tuổi trở lên vào tháng 5 và Abrysvo cho người mang thai vào tháng 8. Quyết định trên được đưa ra sau khi loại kháng thể đơn dòng (kháng thể nhân tạo mô phỏng protein hệ miễn dịch) này bảo vệ được các trẻ sơ sinh từ 2 tuổi trở xuống. Được biết 80.000 trẻ em tại Mỹ phải nhập viện mỗi năm vì RSV. Tuy nhiên, vì nguồn cung hạn chế mà vào tháng 10, Trung tâm Phòng ngừa và Kiểm soát Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC) khuyến cáo chỉ tiêm vaccine cho những trẻ có nguy cơ gặp biến chứng do RSV cao nhất.
Thuốc trầm cảm sau sinh
Cho đến tháng 8 vừa qua, phương pháp điều trị trầm cảm sau sinh duy nhất tại Mỹ là tiêm thuốc tĩnh mạch trong 60 tiếng. Song, zuranolone (thương hiệu Zurzuvae) vừa được FDA phê chuẩn là loại thuốc uống có thể dùng tại nhà và có khả năng cải thiện tinh thần đáng kể sau ít nhất 3 ngày sử dụng.
Thuốc ngừa thai không kê đơn
Tháng 7 vừa qua, viên uống norgestrel, vốn được phê duyệt năm 1973, trở thành thuốc ngừa thai đầu tiên được FDA cho phép bán mà không kê đơn tại Mỹ. Nhiều chuyên gia y tế công cho rằng loại bỏ rào cản ngừa thai sẽ giúp nhiều người làm chủ quyền sinh sản của bản thân hơn, nhất là khi nhiều bang lại bắt đầu cấm phá thai.
Phòng chống chikungunya
Virus chikungunya lây truyền qua muỗi có thể khiến trẻ sơ sinh sốt cao, đau khớp cấp tính, thậm chí tử vong. Tháng 11 vừa qua, FDA phê duyệt vaccine đầu tiên ngừa loại virus này. Tuy phổ biến ở vùng nhiệt đới, chikungunya hiện đã lan sang nhiều khu vực khác trên thế giới, theo FDA cảnh báo.
Thuốc Narcan không kê đơn
Thuốc xịt muỗi naxolone (thương hiệu Narcan), có công dụng đảo ngược các triệu chứng quá liều thuốc giảm đau lớp Opioid chỉ sau vài phút. Tháng 3 vừa qua, FDA cho phép bán Narcan đại trà mà không cần kê đơn. Giới chức trách hy vọng động thái này sẽ đẩy lùi vấn nạn quá liều Opioid, vốn lấy đi mạng sống của gần 645.000 người Mỹ trong khoảng thời gian 1999-2021.
Theo ScienceNews