Ngày xửa ngày xưa, người Trung Quốc từng nghe tới, nhưng chưa bao giờ tận mắt thấy voi - loài vật to lớn sinh sống ở ngoại bang.
Tranh: Stella Wei
Một ngày nọ, một sứ giả phương xa đến gặp Hoàng đế Trung Hoa, dẫn theo một con voi bằng xương bằng thịt đến làm quà tặng.
Mọi người ai nấy cũng đều trầm trồ trước con vật lạ mắt. Khi người sứ giả rời đi, tất cả mọi người đều bàn tán về nó.
Một viên quan nói: “Chắc chắn nó to hơn cả trâu!”
Viên quan khác nói: “Đùa sao? Nó to hơn cả tê giác ấy chứ.”
Một viên quan nữa lại ý kiến: “Sai hết. Hai con tê giác cộng lại chưa bằng đâu.”
Vài ngày sau, hoàng đế cho mời các quan lại, vua hỏi: “Trẫm muốn biết con voi này nặng bao nhiêu. Các khanh tìm cách cân nó xem.”
Viên quan thứ nhất nhanh nhảu: “Bẩm, chỉ cần đặt nó lên cân là được ạ.”
Hoàng đế lắc đầu: “Không dễ vậy đâu. Trên đời này làm gì có cân nào chịu nổi con vật nặng như thế kia chứ?”
Viên quan thứ hai lên tiếng: “Bẩm, thần từng là thợ may, chúng ta cứ đo lấy từng bộ phận của con voi là được.”
Hoàng đế thở dài: “Không, cứ cho là nhà ngươi đo hết tất cả các bộ phận của nó đi nữa, cuối cùng cũng không có biết nó nặng bao nhiêu đâu?”
Viên quan thứ ba hăm hở: “Bẩm, thần từng là đầu bếp. Hay ta cứ chặt voi ra thành từng khúc rồi nấu lên là khắc biết.”
Hoàng đế giận dữ: “Ta mà để mất món quà quý giá thế này à? Bộ chẳng còn ai biết cách cân voi hay sao?”
Tiếng một đứa trẻ từ đâu bỗng vọng lên: “Con làm được!” À, thì ra đó là hoàng tử bé.
Hoàng đế chậc lưỡi: “Con trai ta, không phải con đang ngủ sao?”
Cậu bé kháu khỉnh trả lời: “Nhưng con biết cách cân voi mà không cần chặt nó ra.”
Hoàng đế mỉm cười: “Tốt lắm, nói ta nghe xem nào.”
Rồi cậu bé giải thích: “Đầu tiên mọi người dẫn con voi lên một chiếc thuyền to đậu ở hồ nước rồi cho người bơi sang cạnh thuyền vạch dấu chỗ nước dâng lên mạn thuyền. Sau đó dẫn voi lên bờ. Tiếp theo, lần lượt chất các khối đá lên thuyền cho đến khi vạch bên mạn thuyền một lần nữa chạm mực nước. Vậy là ta cứ cân từng khối đá và cộng tất cả lại, ta sẽ ra được khối lượng của con voi. Đó, cân voi chỉ dễ dàng như thế thôi!”
Tranh: Stella Wei
“Hay, hay lắm,” mọi người đồng thanh hô lên.
Viên quan thứ nhất trầm trồ: “Được đấy!”
Viên quan thứ hai tán thưởng: “Thật là phương án thông minh!”
Viên quan thứ ba thán phục: “Quả không hổ danh tuổi trẻ tài cao.”
Và danh tiếng của hoàng tử bé cứ thế lan xa.
Huỳnh Trọng Nhân
(Lược dịch)