Một thị trấn ở sa mạc Jaisalmer tại phía Bắc Ấn Độ, còn được gọi với cái tên "Thành phố vàng" với kiến trúc bằng đá sa thạch vàng và nhiệt độ nơi đây có thể lên tới khoảng 120 độ F (49 độ C) vào thời gian cao điểm của mùa hè.
Các tòa nhà ở đây từ lâu đã được thiết kế để thích ứng với thời tiết nắng nóng, đó cũng là phong cách mà kiến trúc sư người New York - Diana Kellogg làm ở Trường nữ sinh Rajkumari Ratnavati.
Được ủy quyền bởi CITTA - tổ chức phi lợi nhuận của Hoa Kỳ cung cấp hỗ trợ kinh tế và giáo dục cho phụ nữ ở vùng sâu vùng xa, dự án xây dựng ngôi trường này nhằm trao quyền cho phụ nữ và trẻ em gái thông qua giáo dục ở khu vực có tỷ lệ phụ nữ biết chữ thấp nhất Ấn Độ. Đây là bước đầu tiên trong dự án kiến trúc gồm ba phần (còn có một trung tâm hợp tác và một không gian triển lãm).
Theo Kellogg, ngôi trường được Architectural Digest India vinh danh "Tòa nhà của năm" năm 2020, ngôi trường được xây dựng bằng đá sa thạch thân thiện với môi trường được khai trương vào tháng 11/2021 và hiện có 120 nữ sinh đang theo học tại trường.
Sự mát mẻ tự nhiên
Thiết kế để có một không gian học tập thoải mái có thể là thách thức ở ngay trung tâm sa mạc Thar - nơi mà biến đổi khí hậu đang khiến hạn hán kéo dài và ngày càng dữ dội hơn. Kellogg, thường thiết kế các dự án khu dân cư cao cấp, có cảm hứng từ chuyến đi đến Jaisalmer năm 2014, cô mong muốn xây dựng ngôi trường biểu trưng cho sự hy vọng và khả năng phục hồi của sa mạc bằng cách kết hợp kiến trúc Jaisalmer truyền thống với thiết kế hiện đại.
Kellogg cho biết: "Có những phương pháp khiến không gian trở nên mát mẻ đã được sử dụng trong nhiều thế kỷ. Những gì tôi làm là kết hợp chúng để mang lại hiệu quả," và cho biết nhiệt độ trong trường thấp hơn khoảng 20-30 độ F so với ngoài trời.
Trần nhà và cửa sổ cao giúp giải phóng nhiệt - Ảnh: Kiến trúc sư Diana Kellogg
Về cấu trúc tòa nhà, cô chọn sử dụng đá sa thạch địa phương - một vật liệu có khả năng chống chịu khí hậu, được sử dụng cho các tòa nhà trong khu vực, bao gồm Pháo đài Jaisalmer - Di sản Thế giới được UNESCO công nhận.
Kellogg cho biết: "Chất liệu này rất phong phú ở khu vực này, có giá hợp lý và những người thợ đá nơi đây cực kỳ lành nghề. Đá sa thạch giúp tỏa nhiệt vào ban ngày và mát mẻ vào ban đêm".
Trong số các phương pháp kỹ thuật truyền thống, Kellogg thiết kế các bức tường bên trong bằng thạch cao - một vật liệu xốp và làm mát tự nhiên giúp giải phóng độ ẩm. Lấy cảm hứng từ các tòa nhà khác trong khu vực, cô cũng lắp đặt một bức tường jali - một lưới đá sa thạch làm mát không gian sân trong đồng thời cung cấp bóng râm từ mặt trời. Trần nhà và cửa sổ cao giúp giải phóng nhiệt độ trong các lớp học, trong khi mái che của tấm năng lượng mặt trời cung cấp bóng mát và năng lượng cho ngôi trường.
Cấu trúc có hình elip được chọn vì khả năng thu nạp và lưu thông không khí mát mẻ, nhưng cũng biểu tượng cho sự nữ tính, phù hợp với đặc điểm của dự án. Kellogg gọi đó là “cái ôm thật chặt”.
Trường nữ sinh Rajkumari Ratnavati nhìn từ trên cao - Ảnh: Kiến trúc sư Diana Kellogg
Sự thoải mái và bền vững
Kellogg thừa nhận rằng mặc dù nhiều kỹ thuật làm mát được sử dụng tại trường có thể được áp dụng ở những nơi khác về nguyên tắc, nhưng hiệu quả và tính bền vững của chúng sẽ khác nhau giữa các địa điểm. Ví dụ, hướng gió và các loại đá sa thạch khác nhau sẽ điều chỉnh nhiệt độ khác với các vật liệu được sử dụng ở Jaisalmer.
Điều hòa không khí không được sử dụng trong ngôi trường, không chỉ vì tác động đến môi trường mà còn vì nó không phổ biến trong khu vực, thay vào đó, cô áp dụng các cơ chế làm mát truyền thống và tự nhiên.
Thanh Huyền
(Lược dịch)