Một trường đại học hàng đầu vùng Tây Bắc Trung Quốc đã hủy bỏ bài kiểm tra tiếng Anh làm điều kiện tiên quyết khi tốt nghiệp, việc này làm dấy lên cuộc tranh luận sôi nổi về vai trò của ngôn ngữ chung trên thế giới trong hệ thống giáo dục của nước này sau nhiều năm tinh thần chủ nghĩa dân tộc dâng cao dưới thời nhà lãnh đạo Tập Cận Bình.
Đại học Giao thông Tây An hủy bỏ tiêu chí về trình độ tiếng Anh để đủ điều kiện tốt nghiệp - Ảnh: Roberto Machado Noa/Shutterstock
Trong thông báo hôm thứ Tư, Đại học Giao thông Tây An ở thủ phủ tỉnh Thiểm Tây cho biết sinh viên không còn phải vượt qua bài kiểm tra tiếng Anh được chuẩn hóa trên toàn quốc - cũng như bất kỳ bài thi tiếng Anh nào khác - để có thể tốt nghiệp bằng cử nhân.
Thông báo này đã gây xôn xao trên mạng xã hội, nhiều người khen ngợi quyết định này và kêu gọi các trường đại học khác noi theo.
Vượt qua bài kiểm tra tiếng Anh đại học, kỳ thi tiêu chuẩn quốc gia được tổ chức lần đầu tiên vào năm 1987, là yêu cầu tốt nghiệp ở phần lớn các trường đại học Trung Quốc trong nhiều thập kỷ, mặc dù chính phủ chưa bao giờ đưa điều này thành chính sách chính thức.
Thông lệ chung này nhấn mạnh tầm quan trọng của tiếng Anh - ngôn ngữ khoa học và học thuật chiếm ưu thế trên thế giới - đối với các trường đại học Trung Quốc, đặc biệt là khi đất nước từng bị cô lập và nghèo khó này đang mở cửa và nôn nóng bắt kịp thế giới phát triển sau cảnh hỗn loạn dưới thời Mao Trạch Đông.
Nhưng trong những năm gần đây, một số trường đại học đã giảm tầm quan trọng của tiếng Anh bằng cách thay thế Kỳ thi tiếng Anh đại học quốc gia bằng kỳ thi của chính họ hoặc - như trường hợp của Đại học Giao thông Tây An - loại bỏ hoàn toàn tiêu chí về trình độ tiếng Anh để đủ điều kiện tốt nghiệp.
“Tiếng Anh rất quan trọng, nhưng khi Trung Quốc phát triển, tiếng Anh không còn quan trọng nữa,” trích lời một bài đăng trên Weibo từ một Influencer theo chủ nghĩa dân tộc với 6 triệu người theo dõi sau thông báo của Đại học Giao thông Tây An.
Influencer này cho biết: “Nên đến lượt người nước ngoài học tiếng Trung.”
Việc hạ thấp tầm quan trọng của tiếng Anh này diễn ra khi Trung Quốc chuyển sang chủ nghĩa dân tộc và hướng về nội địa hơn dưới thời Tập Cận Bình, nhà lãnh đạo này đã kêu gọi Trung Quốc tăng cường “niềm tin văn hóa” và chống lại “ảnh hưởng của phương Tây”.
Ở các trường học các cấp và đại học, giáo viên bị cấm sử dụng sách giáo khoa phương Tây hoặc nói về “các giá trị phương Tây” như dân chủ, tự do báo chí và độc lập tư pháp.
Cũng đã có những động thái nhằm hạ thấp tầm quan trọng của việc giảng dạy tiếng Anh trong lớp học.
Tại Thượng Hải - đô thị quốc tế nhất Trung Quốc, năm 2021, chính quyền đã cấm các trường tiểu học tổ chức kỳ thi cuối kỳ bằng tiếng Anh với lý do cần giảm bớt gánh nặng học tập cho học sinh.
Một số nhà lập pháp và cố vấn chính phủ cũng đề xuất loại bỏ tiếng Anh khỏi các môn học chính trong trường học cũng như kỳ thi tuyển sinh đại học ở nước này.
Ngược lại, bên kia eo biển ở Đài Loan, chính phủ đã đưa ra kế hoạch để hòn đảo này sử dụng thông thạo hai thứ tiếng vào năm 2030.
Trung Quốc đưa tiếng Anh trở thành môn học bắt buộc ở cấp tiểu học và trung học vào năm 2001, cùng năm, nước này gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới.
Vào thời điểm đó, Bộ Giáo dục ca ngợi yêu cầu này là một phần trong chiến lược quốc gia nhằm làm cho giáo dục Trung Quốc “đối mặt với hiện đại hóa, đối mặt với thế giới và đối mặt với tương lai”.
Đối với một số người Trung Quốc có khuynh hướng tự do, việc hạ thấp tầm quan trọng của tiếng Anh là biểu tượng cho sự hướng nội của Trung Quốc và thắt chặt kiểm soát hệ tư tưởng.
“Chúng ta nên có niềm tin văn hóa, nhưng đó không đồng nghĩa với việc kiêu ngạo, thiển cận hay khép kín về văn hóa”, một bình luận trên Weibo viết.
“Chúng ta cần tiếng Anh để hiểu thế giới. Đây là một sự thật và nó không thể bị che đậy bởi ngọn cờ của chủ nghĩa dân tộc”, một người khác viết.
Những người khác ủng hộ việc loại bỏ các bài kiểm tra tiếng Anh ở các trường đại học từ góc độ thực tế, cho rằng đó là sự lãng phí thời gian và sức lực vì sinh viên tốt nghiệp hiếm khi sử dụng ngôn ngữ này trong cuộc sống hàng ngày hoặc trong nghề nghiệp sau khi tốt nghiệp - và nếu họ có cần tới tiếng Anh thì cứ dùng trí tuệ nhân tạo và dịch máy là được.
Nhưng một số người không đồng ý, cho rằng tiếng Anh là ngôn ngữ quan trọng của các tạp chí học thuật hàng đầu thế giới, đặc biệt là về khoa học và công nghệ.
“Bạn không cần phải gắn nó với việc tốt nghiệp, nhưng cũng đừng đánh giá thấp tầm quan trọng của tiếng Anh. Ngày nay, nếu bạn không biết tiếng Anh, bạn vẫn sẽ bị tụt hậu trong thế giới khoa học và công nghệ”, một người dùng Weibo viết.
Hồng Nhung
(Lược dịch)