Chuyên gia tâm lý là những người chuyên nghiên cứu về tâm lý và hành vi. Nhiều người thường nghĩ đến những cuộc trò chuyện giữa bác sĩ tâm lý và bệnh nhân mỗi khi nhắc tới cụm từ “chuyên gia tâm lý”. Tuy nhiên, chuyên ngành này lại bao hàm một lượng lớn các lĩnh vực chuyên môn đa dạng và khác biệt, chẳng hạn như các lĩnh vực nghiên cứu về động vật hay hành vi tổ chức.
Ảnh: mesbar.org
Cụm từ “chuyên gia tâm lý” có thể được sử dụng cho những người:
- Sử dụng kiến thức về “tâm lý con người” để tìm kiếm cách giải quyết cho các vấn đề sức khỏe, như phương pháp chữa bệnh tâm thần.
- Đảm nhận nhiệm vụ của các nhà khoa học xã hội để thực hiện các nghiên cứu về tâm lý và giảng dạy ở các trường đại học và cao đẳng.
Hiệp hội Tâm lý học Hoa Kỳ đã công nhận 54 lĩnh vực riêng biệt của ngành tâm lý học.
Phân loại
Tuy ngành tâm lý học được phân chia thành nhiều phân nhánh nghiên cứu khác nhau, thế nhưng những phân nhánh đó lại được phân thành 3 nhóm chính như sau:
- Các nhà tâm lý học ứng dụng sử dụng các nguyên tắc và nghiên cứu về tâm lý để giải quyết các vấn đề xã hội. Ví dụ như tầm ảnh hưởng của hàng không, công nghệ, tổ chức - công việc và các yếu tố con người lên tâm lý của đối tượng nghiên cứu.
- Các chuyên gia nghiên cứu tâm lý học tiến hành các cuộc nghiên cứu và thí nghiệm với những đối tượng tham gia là người hoặc động vật. Họ thường làm việc cho các trường đại học, doanh nghiệp tư nhân hoặc các tổ chức chính phủ. Những nghiên cứu của họ có thể tập trung vào một loạt các lĩnh vực chuyên môn trong tâm lý học, bao gồm nhận thức, khoa học thần kinh, nhân cách, sự phát triển của hệ thần kinh và hành vi xã hội.
- Các bác sĩ tâm lý làm việc với những người bị rối loạn tâm thần hoặc có vấn đề về mặt tâm lý. Họ thường làm việc trong các bệnh viện, phòng khám sức khỏe tâm thần, trường học, văn phòng chính phủ hoặc các cơ sở tư nhân. Ví dụ về các bác sĩ tâm lý bao gồm các nhà tâm lý học lâm sàng, chuyên viên tâm lý và chuyên gia tư vấn trường học.
Giáo dục và đào tạo chuyên gia tâm lý
Các yêu cầu về giáo dục và đào tạo các chuyên gia tâm lý phụ thuộc vào lĩnh vực chuyên môn. Các chuyên gia nghiên cứu về tâm lý tổ chức cần có bằng thạc sĩ về tâm lý thực nghiệm hoặc tâm lý trong tổ chức. Ngoài ra, các nhà tâm lý học lâm sàng cũng cần có bằng tiến sĩ về tâm lý học lâm sàng, có thời gian thực tập và ít nhất hai năm kinh nghiệm.
Giấy phép hành nghề
Nếu bạn dự định làm việc trong lĩnh vực chuyên môn như tâm lý học lâm sàng, chăm sóc sức khỏe tâm lý hoặc tâm lý học giáo dục, bạn sẽ cần phải tìm hiểu các yêu cầu về giấy phép hành nghề nơi bạn sinh sống. Trong mọi trường hợp, bạn nên bắt đầu bằng cách tìm hiểu chương trình tâm lý học của bạn được chính phủ công nhận.
Thiết lập công việc
Công việc có thể thay đổi theo từng lĩnh vực riêng biệt vì các nhà tâm lý học thường đảm nhận nhiều nhiệm vụ khác nhau. Một số chuyên gia tâm lý làm việc trong các cơ sở y tế, chẳng hạn như bệnh viện, phòng khám sức khỏe, cơ sở chăm sóc sức khỏe tâm thần hoặc viện tâm thần. Trong khi các nhà tâm lý học khác làm việc trong môi trường học thuật hoặc nghiên cứu, cũng có một số chuyên gia tâm lý thường giảng dạy và thực hiện các chương trình nghiên cứu tâm lý.
Chuyên gia tâm lý và bác sĩ tâm thần
Nhiều người không thể phân biệt được sự khác biệt giữa hai công việc này, nhưng nếu bạn đang lên kế hoạch tham gia vào lĩnh vực chăm sóc sức khỏe tâm thần hoặc tìm kiếm một chuyên gia về sức khỏe tâm thần cho mục đích riêng, thì điều đầu tiên là bạn phải hiểu chính xác những khác biệt giữa bác sĩ tâm lý và bác sĩ tâm thần. Câu trả lời đơn giản nhất là nằm ở nền tảng giáo dục của mỗi ngành. Một bác sĩ tâm thần có tấm bằng trong lĩnh vực y học, trong khi một chuyên viên tư vấn tâm lý lại có bằng chuyên về tâm lý học.
Triển vọng việc làm
Theo Bộ Lao động Hoa Kỳ, triển vọng về việc làm cho các nhà tâm lý học dự kiến sẽ tăng nhanh hơn mức trung bình từ năm 2018 đến năm 2028, với mức tăng trưởng ước tính 14% với khoảng 26.000 việc làm mới xuất hiện trong giai đoạn này.
Một số lĩnh vực chuyên môn nhất định trong tâm lý học đang nhanh chóng được mở rộng khi nhu cầu về các chuyên gia tâm lý được đào tạo tăng lên. Đặc biệt, các nhà tâm lý học và bác sĩ chuyên về tâm lý học lâm sàng có nhiều cơ hội việc làm trong vài năm tới.
Thu nhập
Do sự đa dạng phong phú trong các ngành tâm lý học, thu nhập và tiền lương thường rất khác nhau tùy thuộc vào các yếu tố như lĩnh vực chuyên môn, bằng cấp và loại công việc.
Theo Sổ tay Triển vọng Nghề nghiệp của Bộ Lao động Hoa Kỳ, thu nhập trung bình của các nhà tâm lý học trong năm 2018 là 79.010 USD mỗi năm. Trong đó, 10% các nhà tâm lý học ít kinh nghiệm nhất kiếm dưới 43.800 USD, trong khi 10% các chuyên gia dày dặn kinh nghiệm kiếm hơn 129.250 USD.
Liệu công việc này có phù hợp với bạn?
Trở thành nhà tâm lý học liệu có phải là lựa chọn tốt nhất cho bạn? Trước khi quyết định, bạn hãy dành ra thời gian để xem xét nghiêm túc mục tiêu và sở thích của mình. Tất nhiên, nếu nhìn vào số liệu thống kê, bạn sẽ không bao giờ có được một cái nhìn đầy đủ về nhiều khía cạnh của một công việc. Nếu bạn nhất quyết xem tâm lý học là một nghề nghiệp, hãy dành thời gian nghiên cứu kỹ lưỡng các lựa chọn của mình để xác định xem lĩnh vực này có phù hợp với tính cách, nhu cầu và mục tiêu dài hạn của mình hay không.
Đừng để một yếu tố duy nhất, chẳng hạn như mức lương dự kiến, ảnh hưởng lên quá trình ra quyết định của bạn. Thay vào đó, hãy xem xét từng nghề nghiệp một cách tổng thể, bao gồm các yêu cầu về giáo dục và giấy phép hành nghề, triển vọng công việc, môi trường làm việc và các nhiệm vụ điển hình.
Vân Anh
(Lược dịch)