Hôm 10/4 vừa qua, Panama công bố các “kênh cạn” vận chuyển hàng hoá giữa Thái Bình Dương và Đại Tây Dương khi mực nước Kênh Panama xuống mức báo động.
Một tàu chờ hàng đang chạy qua Kênh đào Panama - Ảnh: phys.org
Khánh thành năm 1914, Kênh đào Panama góp 6% vào các hoạt động giao thương hàng hải toàn cầu. Song, biến đổi khí hậu và đợt El Niño gần đây đã khiến giới chức trách phải cắt giảm lượng tàu qua kênh. Hiện mỗi ngày kênh chỉ cho phép 27 tàu đi qua, giảm khá nhiều so với con số 39 trước đây.
Rodolfo Samuda, Giám đốc Hậu cần thuộc Bộ Nội vụ Panama, cho biết Dự án Kênh khô Đa lộ trình đã được thiết lập, đưa hệ thống đường bộ, đường sắt, cảng, sân bay, và khu vực miễn thuế có sẵn vào “lộ trình hải quan đặc biệt”. Dự án sẽ không tốn tiền đầu tư vì tận dụng các hạ tầng cơ sở sẵn có, theo Samuda.
Tổng thống Laurentino Cortizo trước đó đã ban bố nghị định đơn giản hoá thủ tục vận chuyển hàng trên đất liền xuyên đất nước Trung Mỹ này.
Guillermo Salazar, Giám đốc Viện Hoạch định Phát triển Nhà nước, cho biết dự án trên sẽ “san sẻ gánh nặng của Kênh đào Panama”, giải quyết các vấn đề tồn đọng.
Khác Kênh đào Suez, Kênh Panama vận hành chủ yếu nhờ hai hồ nhân tạo trữ nước ngọt thu được từ lượng mưa lớn trong khu vực. Nguồn nước tại hai hồ này cũng phục vụ sinh hoạt.
Các cổng khoá trong kênh đào có tác dụng bơm, xả, và giữ nước để nâng, hạ tàu thuyền ở các đoạn khác nhau. Theo ước tính, con kênh chủ yếu làm cửa ngõ cho các tàu hàng từ Mỹ, Trung Quốc, Nhật, và Hàn Quốc này xả 200 triệu lít nước ngọt ra biển sau khi mỗi tàu đi qua.
Vì giới hạn lượng tàu thuyền được phép đi qua, con kênh dài 80 km đã chứng kiến hiện tượng ùn ứ trong những ngày gần đây; có lúc hơn 100 tàu phải đợi tới lượt mới được cho đi vào kênh đào.
Não trạng của Panama mở ra cơ hội kinh tế cho những nước láng giềng. Tháng 12/2023, Mexico công bố đường sắt xuyên lục địa nối hai bờ đại dương, gọi đây là phương án thích hợp thay thế kênh đào. Honduras cũng tuyên bố đang ấp ủ dự án đường sắt nối Thái Bình Dương và Đại Tây Dương vào tháng 2 vừa rồi, nhưng hiện vẫn chưa huy động đủ vốn để xây dựng.
Theo Phys.org