Hơn 10.000 công nhân đã bị sa thải khi Trung Quốc siết các quy định trong lúc các công ty mở rộng quá mức.
Các hãng công nghệ tại Trung Quốc, trong đó có iQiyi, vừa sa thải khoảng 10.000 nhân sự sau khi Bắc Kinh siết các quy định kinh doanh - Ảnh: Reuters
Thay vì nhận được văn bản thôi việc từ sếp, Trương Vĩ phát hiện anh sắp bị công ty sa thải nhờ vào nhóm chat. Giám sát của anh chỉ chính thức xác nhận sau khi thông tin công ty sẽ cắt giảm nhân lực bị rò rỉ ra giới truyền thông. Đó chính là công ty phát hành video iQiyi có trụ sở đặt tại Bắc Kinh.
Anh Trương (không phải tên thật) cho biết: “Dù đã biết trước, tôi vẫn không tin sự thật này.” Anh chỉ là một trong số hàng vạn nhân viên công nghệ mất việc sau khi Bắc Kinh siết chặt các quy định về cổ phiếu. Cùng lúc đó, các doanh nghiệp thuộc mảng công nghệ cũng mở rộng quá mức khiến nhân lực bị căng mỏng, theo phân tích của giới chuyên gia.
Gần 73.000 nhân công bị cho thôi việc trong khoảng tháng 7/2021 đến giữa tháng 4/2022, theo TechNode, kênh cung cấp thông tin về tình hình công nghệ và khởi nghiệp tại Trung Quốc. Cuối tháng 4, Xiaohongshu, phiên bản Instagram của Trung Quốc, cũng đồng loạt sa thải 10% nhân lực của hãng.
Mã Duệ, nhà đầu tư “thiên thần” và người khởi xướng podcast Tech Buzz China, cho biết: “Hàng loạt nhân sự bị sa thải, quân số tại một vài bộ phận bị “đóng băng”, bên thuê bị chấm dứt hợp đồng, và thực tập sinh kết thúc sớm kỳ thực tập, tất cả đều do doanh nghiệp không tính kỹ bài toán kinh tế vĩ mô, áp lực lợi nhuận, yêu cầu cắt giảm những doanh nghiệp không sinh lời, và các sai lầm về quy định nội ngành.”
Tình hình sẽ còn chuyển biến xấu
Alibaba và Tencent, hai ông trùm trực tuyến tại Trung Quốc, cũng đang lên kế hoạch cho thôi việc hàng vạn nhân sự trong năm 2022, theo một báo cáo do Reuters công bố hồi tháng 3, được cho là thu thập từ một nguồn thân cận với cả hai công ty.
Alibaba và Tencent có thể sa thải hàng chục ngàn nhân viên - Ảnh: Thomas Peter/Reuters
Ông Cao Tử Hạo, đồng sáng lập Beta, công ty săn nhân tài cho các hãng công nghệ lớn tại Trung Quốc, cho biết nhiều doanh nghiệp đã căng quá mỏng nhân lực trong nỗ lực “áp dụng mô hình kinh doanh” của họ sang các ngành khác; như ứng dụng giao đồ ăn Meituan dự định lấn sân sang bán lẻ hay kênh thương mại trực tuyến Jindong muốn mở cửa hàng bách hóa.
Ứng dụng giao đồ ăn Meituan là một trong số rất nhiều công ty khởi nghiệp mong muốn lấn sân sang các mảng kinh doanh khác - Ảnh: Aly Song
Ông Cao nhận xét: “Vì muốn kiếm thêm tiền mà mở rộng vô tội vạ, các công ty này đành phải cắt giảm các bộ phận không mang lại lợi nhuận cho mình.” Ông Cao cũng cho rằng các ứng viên mảng công nghệ ngày càng khó được mời phỏng vấn hơn bởi số lượng các vị trí cần tuyển ngày càng ít đi.
Ông Hồ Dự Hoàn, Phó giám đốc tại công ty Daxue Consulting, nói khu vực công nghệ tại Trung Quốc hiện đang trải qua quá trình giao thời sau khi đạt tới giới hạn phát triển của các công cụ như thương mại điện tử. Hồ nhận xét: “Trước kia, các ông trùm công nghệ ở Trung Quốc tập trung vào game, thương mại điện tử, và các doanh nghiệp trực tuyến truyền thống khác - những mảng luôn thu hút người sử dụng.” Bà Hồ cho rằng chính sự tăng trưởng vũ bão này đã khiến người trong nghề quên đi việc xây dựng hạ tầng thiết yếu.
“Thị trường chạm trần”
Bà Hồ giải thích: “Nhân sự ngành công nghệ có thể thấy rõ thị trường đã ‘chạm trần’, khó phát triển được thêm. Các chính sách lại không mặn mà gì với Internet nữa mà chuyển qua những ngành ‘chủ lực’ hơn như AI, điện toán đám mây, kỹ thuật sinh học và các hạ tầng khác.”
Tầm quan trọng của một trong số các ngành công nghiệp trên - dữ liệu lớn - hiện rõ qua “Kế hoạch 5 năm phát triển công nghiệp dữ liệu lớn lần thứ 14”. Văn bản này được công bố vào tháng 11/2021 và miêu tả ngành dữ liệu lớn là “động lực mới thúc đẩy chuyển đổi và phát triển kinh tế”.
Trước tình hình nhân công chịu thiệt do công ty không suy tính kỹ trước khi mở rộng, giới chức trách mong muốn kiểm soát ngành Internet, điều chỉnh tiến tới phát triển bền vững hơn.
Ông Cao nhận xét: “Quan chức có vẻ đang muốn nói: ‘Giờ chúng tôi có chiến lược khác. Chúng tôi quan tâm nhiều hơn về chuyện nhân viên được tuyển dụng thật sự hay không và các ông lớn không làm được điều đó.’ Những công ty trực tuyến này cố gắng bơm tiền vào thị trường chứng khoán Mỹ và trận dịch vừa qua cho ta thấy nền kinh tế ảo không phải và không thể là nhân tố duy nhất thúc đẩy tăng trưởng.”
Ashley Dudarenok, tác giả cuốn “New Retail: Born in China Going Global” (tạm dịch: “Ngành bán lẻ mới: Sinh ra tại Trung Quốc lớn lên trên trường quốc tế”), nhận xét: “Ngành công nghệ ở Trung Quốc vẫn còn trẻ, vẫn còn thay đổi nhiều; nó chỉ ở thời kỳ “vị thành niên” mà thôi. Các khủng hoảng do quản lý yếu kém và tham vọng bành trướng là không tránh khỏi. Hệ sinh thái công nghệ hãy còn phát triển, dần nhận ra thế mạnh của mình và dần học cách cạnh tranh lẫn hợp tác nội ngành.”
Sau vài năm khó khăn, ngành công nghệ rồi sẽ gặp được tương lai xán lạn phía trước. Gần đây, truyền thông Nhà nước Trung Quốc thể hiện nhã ý hỗ trợ các hãng công nghệ còn chật vật, hy vọng đặt ra loạt quy định bó buộc ngành công nghệ bắt đầu từ năm 2020 sẽ dần nới lỏng.
Mã Duệ bày tỏ niềm tin lạc quan rằng tuy sức hút của ngành công nghệ không còn như trước, sẽ vẫn có nhiều ứng viên nộp đơn: “Hiện tại ngành công nghệ vẫn có doanh thu cao nhất tại Trung Quốc. Phần lớn các công việc trong ngành sẽ trả lương hậu hĩnh. Song, ứng viên không chắc sẽ được đảm bảo tự chủ tài chính như lúc ngành này mới nổi vào thập kỷ trước.”
Ông Cao Tử Hạo cho rằng tình hình “chạm trần” hiện tại sẽ có lợi cho nhân lực thật sự sở hữu tay nghề cao: “Những ai có khả năng lập trình hay quản lý các account quan trọng với lượng khách hàng đáng kể sẽ luôn có cơ hội tìm được việc làm tốt. Trong khi những quản lý dự án chỉ biết kể chuyện trên trời qua PowerPoint sẽ không có tương lai tươi sáng đến thế.”
Ông Hồ Dự Hoàn cũng tin vào một tương lai tốt đẹp hơn: “Tình hình trước mắt sẽ còn khó khăn. Nhưng sau khoảng một năm, những nhân viên không thuần thục về công nghệ sẽ phải tìm việc ở những ngành khác; trong khi những ai có kinh nghiệm kỹ thuật số sẽ được trọng dụng, có cơ hội phát triển những kỹ năng mới mẻ hơn nhằm nắm bắt những công việc cấp cao hơn.”
Với những nhân viên như Trương Vĩ, biến cố lần này là một hồi chuông cảnh tỉnh. Anh nhận xét: “Công nghệ phát triển vũ bão và chúng ta phải không ngừng học hỏi, cập nhật nếu không muốn bị loại khỏi cuộc chơi.”
Theo Aljazeera