Bức xạ từ ánh mặt trời rất có thể là nguyên nhân làm 17% váng dầu tràn trong vụ Deepwater Horizon tan biến.

Đội Tuần duyên Hoa Kỳ dọn các vũng tràn dầu hôm 28/4/2010, 8 ngày sau thảm hoạ Deepwater Horizon trên Vịnh Mexico - Ảnh: Chris Graythen/Getty Images

Ánh mặt trời có thể là nhân tố loại bỏ tới 17% lượng dầu trên Vịnh Mexico bị tràn trong vụ Deepwater Horizon vào năm 2010, một tỷ lệ lớn hơn nhiều so với ước tính trước đây. Giả thuyết này được đăng trên tạp chí “Science Advances” hôm 16/02/2022.

Khi ánh sáng mặt trời chiếu đến các váng dầu nổi trên biển, một loạt các phản ứng hoá học xảy ra, chuyển hoá dầu thành các hợp chất mới, dễ tan trong trong nước hơn. Đây là hiện tượng hoà tan quang học. Tuy nhiên, câu hỏi vẫn còn bỏ ngỏ là ánh nắng giúp bao nhiêu phần trăm dầu hoá thành chất tan được trong nước.

Danielle Haas Freeman và Collin Ward, hai nhà hóa học môi trường tại Viện Hải dương học Woods Hole ở Massachusetts, tiến hành thí nghiệm. Họ đặt hai mẫu dầu tràn từ giếng Macondo (nơi xảy ra thảm hoạ Deepwater Horizon) lên đĩa thuỷ tinh và chiếu bức xạ toả ra từ đèn LED có bước sóng bằng với ánh sáng mặt trời. Cả hai sau đó phân tích phần trăm lượng dầu được chuyển hoá thành hợp chất hữu cơ tan được trong nước.

Theo nhóm nghiên cứu, nhân tố quan trọng nhất ảnh hưởng đến tiến trình hòa tan quang học là độ dày của váng dầu và bước sóng ánh sáng. Ánh sáng có bước sóng càng lớn (tức càng gần ánh sáng đỏ trên dải quang phổ) chuyển hoá càng ít dầu. Thời gian dầu được phơi sáng không phải là nhân tố quyết định.

Tuy cả hai không kiểm tra những biến số như mùa màng, vị trí dầu tràn ở các vĩ độ khác nhau, cũng như thành phần hoá học của dầu, mô phỏng máy tính dựa trên những dữ liệu phòng thí nghiệm cho thấy chúng có thể là những nhân tố ảnh hưởng lớn đến lượng dầu được chuyển hoá.

Theo kết quả phân tích, bức xạ giúp hoà tan từ 3 đến 17% váng dầu nổi trên mặt nước trong vụ tràn dầu Deepwater Horizon, gần như tương đương các phương thức xử lý dầu tràn khác như cho bốc hơi hay cho dạt vào bờ. Song, ảnh hưởng của những chất hoà tan chuyển hoá từ dầu đối với môi trường biển vẫn chưa được nghiên cứu.

Huỳnh Trọng Nhân
(Lược dịch)