Bầu trời khắp Bắc Mỹ bỗng tối sầm lại vào ngày 08/4. Bóng Mặt Trăng quét một đường dài ngang lục địa, khiến những ai may mắn chứng kiến đều kinh ngạc.
Ảnh nhật thực chụp tại Arlington, Texas vào ngày 08/4/2024 - Ảnh: Julio Cortez/apnews
Khi Mặt Trăng che lấp Mặt Trời trong vài phút ngắn ngủi, đèn đường nhiều nơi bật lên, người dân có thể thấy rõ các hành tinh khác. Chó sủa tràng dài, ếch kêu liên hồi, và nhiều người khóc nghẹn trước cảnh tượng kỳ vĩ có thể quan sát được tại Mexico, Mỹ, và Canada.
Hầu hết mọi người sinh sống tại Bắc Mỹ đều có thể quan sát nhật thực một phần nếu thời tiết cho phép. Đây là kỳ nhật thực được nhiều người xem nhất tại khu vực này do có hàng trăm triệu người sống xung quanh đường nhật thực. Vì 21 năm nữa mới diễn ra nhật thực kéo dài từ bờ tây sang bờ đông, nhiều người đặt mục tiêu phải trải nghiệm bằng được lần này.
Lộ trình nhật thực toàn phần bắt đầu từ bờ tây Mexico, đi xéo lên Texas và 14 bang khác của Mỹ trước khi kết thúc tại vùng biển phía bắc Đại Tây Dương gần Newfoundland của Canada.
Mặt Trăng che một phần Mặt Trời tại Eagle Pass, Texas - Ảnh: Eric Gay/apnews
Tuy mới đầu hơi nhiều mây, người dân Georgetown, Texas, vẫn khá may mắn vì trời quang đúng lúc quan trọng. Susan Robertson, người dân Georgetown, nhớ lại: “Chúng tôi thật sự rất may mắn. Khi trời quang mây, chúng tôi phải thốt lên “Wow”.” Song, nhiều nơi khác, cảnh tượng hùng vĩ liên tục chơi ẩn nấp sau những áng mây. Ahmed Husseim tại Austin, Texas, trước đó đánh dấu “ngày trọng đại” này, vẫn không thể quên được trải nghiệm lúc đó.
Phía Đông Dallas, hàng trăm người tụ họp tại phố Mesquite hò hét khi mây tản bớt ngay trước lúc nhật thực đạt cực đỉnh. Khi Mặt Trăng che khuất Mặt Trời hoàn toàn, đám đông càng reo lên to hơn rồi vội tháo kính chuyên dụng để ngắm vành nhật hoa tráng lệ và Sao Kim sáng chói nằm gần bên phải.
Mặt Trăng gần như che lấp Mặt Trời trên đỉnh Tượng đài Washington - Ảnh: Bill Ingails/NASA
Tình hình thời tiết khó đoán càng làm người xem hồi hộp mong chờ. Mặc dù đối diện với bầu trời đầy mây, Erin Froneberger vẫn không nản chí. Cô mang kính chuyên dụng trong chuyến công tác đến Mesquite: “Công việc của tôi lúc nào cũng nhanh cả. Nên đây là lúc tôi dừng lại tận hưởng khoảnh khắc này.”
Khu vực phía Bắc vùng Tân Anh của Mỹ và Đông Bắc Canada là nơi được dự báo sẽ quang mây nhất, vì thế thu hút rất nhiều người, cũng như gây ra tình trạng ùn tắc giao thông nhiều giờ liền khi người dân quay về nhà. Holly Randall chứng kiến nhật thực tại Colebrook, New Hampshire, bộc bạch trải nghiệm nhật thực vượt quá mong đợi của cô: “Tôi không ngờ nước mắt mình dâng trào khi chứng kiến cảnh tượng đó.”
Màn trình diễn ngoài không gian bắt đầu lúc 12 giờ trưa địa phương (UTC-4:00). Khi bóng Mặt Trăng đi ngang Mazatlán, Mexico, điện thoại là nguồn sáng duy nhất hắt lên người quan sát.
Người dân tại Mazatlán, Mexico, hào hứng xem nhật thực - Ảnh: Fernando Llano/apnews
Người chứng kiến nhật thực tại Vườn Quốc gia Thác Niagara chỉ thấy trời tối chứ không được chiêm ngưỡng vành nhật hoa. Khoảng một tiếng sau điểm cực đại, mọi người rời khỏi công viên, Mặt Trời cũng ló dạng hoàn toàn. Haleigh Thibodeau là một trong số những người đó, cô đi với mẹ từ Buxton đến vườn quốc gia: “Tôi đánh giá trải nghiệm này 6/10.”
Đường phố Rushville, Indiana, bật đèn khi trời tối sầm lại, khiến người dân tụ tập quanh hiên nhà và lề đường hò reo vui sướng. Một số người chọn ngày nhật thực diễn ra làm ngày cưới. Như tại một đám cưới tập thể ở công viên tại Trenton, Ohio, các cặp đôi trao lời thề nguyện ngay điểm cao trào.
Cầu thủ bóng chày Will Benson đội Cincinnati Reds hào hứng quan sát nhật thực bằng kính chuyên dụng trước trận đấu với Milwauke Brewers tại Cincinnati, Ohio - Ảnh: Aaron Doster/apnews
St. Louis, Mississippi, tuy nằm ngoài đường nhật thực toàn phần, người dân tại đây vẫn ùa ra bờ Sông Mississippi, kéo lên tàu Tom Sawyer (một loại thuyền hơi nước chạy bằng bánh guồng), để chiêm ngưỡng hiện tượng hiếm thấy. Một trong số đó, Jeff Smith, nhận xét: “Tôi thích như vầy hơn, bầu trời không tối hoàn toàn.”
Cầu thủ bóng chày Jonathan India đội Cincinnati Reds dùng kính chuyên dụng để quan sát nhật thực trước trận đấu với Milwauke Brewers tại Cincinnati, Ohio - Ảnh: Aaron Doster/apnews
Nhật thực ngày 08/4 xảy ra khi Mặt Trăng đi vào giữa Trái Đất và Mặt Trời, che hoàn toàn ánh sáng Mặt Trời đến Trái Đất. Trong một khoảng khá lâu, cả không gian chìm vào chạng vạng, bầu trời chỉ còn le lói vành nhật hoa, muông thú đứng lặng, còn các hành tinh và ngôi sao bên trên hiện ra rõ nét. Adam Hartstone-Rose, Nhà nghiên cứu Đại học Bang North Carolina làm việc tại Sở thú Fort Worth, cho biết hầu hết động vật anh quan sát đều bình tĩnh. Anh nói có một con khỉ đột leo lên ngọn cây cao như để dò la tình hình.
Bóng đen nhật thực toàn phần kéo dài tới 4 phút 28 giây, gần gấp đôi kỳ nhật thực năm 2017 vì lần này, Mặt Trăng đến gần Trái Đất hơn.
Thời gian bóng Mặt Trăng quét qua 6.500 km đất liền là 1 tiếng 40 phút. Chiều rộng lộ trình nhật thực vào khoảng 185 km, đi qua nhiều thành phố lớn như Dallas, Indianapolis, Cleveland, New York (Mỹ) và Montreal (Canada). Ước tính 44 triệu người sinh sống xung quanh lộ trình này, và hàng chục triệu người khác sống trong phạm vi 320 km.
Teasel Muir-Harmony, giám tuyển Bảo tàng Hàng không và Vũ trụ Quốc gia ở Mỹ, dự đoán như sau khi đang đứng chờ xem nhật thực một phần: “Đây có lẽ là sự kiện thiên văn được nhiều người chứng kiến nhất trong lịch sử.” Nhiều chuyên gia từ NASA và các trường đại học đến lộ trình nhật thực chờ sẵn, đến đúng thời điểm sẽ phóng tên lửa, bóng thời tiết để thực hiện các thực nghiệm quan trọng.
Huỳnh Trọng Nhân
(Lược dịch)